صفحه ۲۴۶

ناگوار می‎شود. این است که حضرت می‎فرماید: "حلوا رضاعها": نوشیدن شیر جنگ در ابتدا شیرین است "علقما عاقبتها": و در پایان تلخ می‎باشد.

ابن أبی الحدید شعر زیبایی را از یکی از شاعران عرب درباره جنگ نقل کرده که ظاهرا آن شاعر سوژه آن را از همین جملات حضرت علی (ع) اقتباس کرده است. او می‎گوید:

"ألحرب اول ما تکون فتیة ____تسعی بزینتها لکل جهول"

جنگ در ابتدا که دختر جوانی است با زینت خود سعی می‎کند برای هر شخص نادانی.

"حتی اذا اشتعلت و شب ضرامها____عادت عجوزا غیر ذات حلیل"

تا وقتی که شعله کشید و درگیری آن جوان و برافروخته شد مانند پیرزنی می‎شود که شوهر هم ندارد.

"شمطأ جزت رأسها و تنکرت ____مکروهة للشم و التقبیل"ر.ک : همین کتاب، درسهای 139 و 214؛ و کتاب المراجعات، ص 81، مراجعه 8؛ و بحارالانوار، ج 23، کتاب فضائل أهل البیت.

پیرزنی که موهای گیسویش سفید و ریخته است که دیگر کسی نمی خواهد او را ببوید یا ببوسد.

به هر حال جنگ چنین خاصیتی دارد؛ و معمولا در ابتدا مانند جوانی است که می‎خواهد همه را بفریبد و مخصوصا خود را در بین افراد نادان جا می‎اندازد، ولی در نهایت مانند پیر زالی می‎شود که همه از او فرار خواهند کرد. برای این که عاقبت و نتیجه جنگ، چیزی جز خرابی و کشتار و ناراحتی نیست.

ناوبری کتاب