آیت‌الله منتظری

بخش اول این خطبه که مربوط به حضرت حجت (عج) بود تمام شد؛ و ظاهرا بخش دوم هم درباره همان حضرت است. البته احتمال زیادی دارد که جملات و عباراتی قبل از این بخش بوده که سید رضی آنها را حذف کرده باشد. و این جنگ که به آن اشاره شده است قبل از ظهور حضرت مهدی (عج) و توسط زمامداران ستمگر و به وسیله امثال سفیانی و دجال برپا می‎شود.

در هر صورت مقصود از "حتی تقوم الحرب بکم علی ساق": تا این که جنگ بر ساق خود می‎ایستد، کنایه از شدت جنگ است. برای این که وقتی کار مشکل و پر زحمت می‎شود ساقهای پای انسان درهم می‎پیچد؛ همچنین وقتی درد و رنج بسیار طاقت فرسا شود، انسان ساق پای خود را درهم می‎پیچد. قرآن کریم هم می‎فرماید: (والتفت الساق بالساق ) شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 6، ص 51؛ صحیح مسلم، ج 3، ص 1259، حدیث 1637، آخر کتاب الوصیة ؛ و صحیح بخاری، ج 1، ص 37، کتاب العلم، باب کتابة العلم. "و پای به پای درپیچد."

البته ممکن است کنایه از استحکام جنگ هم باشد. برای این که وقتی انسان بخواهد صاف و محکم بایستد، قدرت خود را بر روی پا و ساق پا متمرکز می‎کند و استوار و محکم می‎ایستد و گام برمی دارد.

"بادیا نواجذها"

( در حالی که دندانهای پیشین او نمایان است.)

"بادی" اسم فاعل از "بدا، یبدو" به معنای آشکار شدن است.

"نواجذ" جمع "ناجذة" است، مانند "طوالب" که جمع "طالبة" می‎باشد. "ناجذة" و "نواجذ" به دندانهای پیشین دهان گفته می‎شود. وقتی که انسان از خوشحالی می‎خندد یا بسیار عصبانی و غضب آلود است، در هر دو حال دندانهایش پیدا می‎شود.

این عبارات که درباره جنگ می‎باشد تقریبا همه اش تشبیه و کنایه است. انسان معمولا در دو حالت دندانهایش بیشتر از همیشه پیدا می‎شود: یکی در حالت خنده،