صفحه ۲۳۰

و بنابراین این دو اهل بهشت می‎باشند؛ و در پاسخ این که بالاخره طلحه و زبیر با علی (ع) بدون جهت مخالفت و جنگ کردند و نمی توانند اهل بهشت باشند، می‎گویند که چون حدیث "عشره مبشره" را داریم و این دو هم جزء آن ده نفر بشارت داده شده هستند، پس حتما توبه کرده اند و خدا آنان را بخشیده است. ابن أبی الحدید یکی از کسانی است که این توجیه را در مورد طلحه و زبیر دارد.شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 9، ص 113 و 114.

ولی باید توجه داشت که این توجیه صحیح نیست. برای این که پیامبر(ص) حدیث "عشره مبشره" را بر فرض این که فرموده باشند پس از بیعت رضوان بیان فرمودند که این بیعت با ده نفر انجام شد و پیامبر(ص) آنان را بشارت به بهشت داد؛ و قرآن کریم درباره این بیعت فرمود: (لقد رضی الله عن المؤمنین اذ یبایعونک تحت الشجرة فعلم ما فی قلوبهم ) ر.ک : منهاج البراعة، ج 8، ص 341؛ و نیز شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 3، ص 168. "خداوند از مؤمنان آنگاه که در زیر آن درخت با تو پیمان می‎بستند خشنود شد، پس آنچه را در دلهایشان هست بدانست." در صورتی که در همان سوره می‎فرماید: (فمن نکث فانما ینکث علی نفسه و من أوفی بما عاهد علیه الله فسیؤتیه أجرا عظیما) سنن ترمذی، ج 5، ص 647، 648 و 651؛ کتاب المناقب، احادیث 3747، 3748 و 3757. "پس هر کس پیمان شکنی کند تنها علیه خود پیمان شکنی می‎کند، و هر که بر سر پیمان خود با خدا بماند خداوند به زودی او را پاداش بزرگی عنایت فرماید." بنابراین مطابق این آیه، تنها کسانی اهل بهشت و پاداش بزرگ خداوند هستند که پس از پیمان با خدا پیمان شکنی نکرده و بر سر پیمان الهی خود استوار بمانند؛ و کسانی که پیمان شکنی کرده و در برابر امام به حقی که خود با او بیعت کرده بودند ایستادند و موجب ریختن خون مسلمانان شدند، دیگر اهل بهشت نیستند و این حدیث شامل آنان نمی شود.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته

ناوبری کتاب