آیت‌الله منتظری

خونخواهان قاتل !

"و انهم لیطلبون حقا هم ترکوه و دما هم سفکوه"

( و به راستی آنان حقی را که خود ترک کرده اند و خونی را که خود ریخته اند طلب می‎نمایند.)

طلحه و زبیر حق و خون عثمان را بهانه قرار داده و به عنوان استیفا و تقاص آن با حضرت علی (ع) به مبارزه پرداختند؛ در صورتی که این خون را خودشان ریختند و این حق را خود رها ساختند. بهانه معاویه نیز همین بود. او هم پیراهن عثمان را در شام آویخته بود و به تحریک مردم علیه امیرالمؤمنین (ع) می‎پرداخت. "انهم لیطلبون حقا هم ترکوه": اینها طلب می‎کنند حقی را - که همان حق حیات عثمان باشد - که خود آنها ترکش کرده اند؛ یعنی آنها علیه عثمان قیام کردند و او را به قتل رساندند؛ "و دما هم سفکوه": و طلب می‎کنند خونی را که خود ریختند.

"فان کنت شریکهم فیه فان لهم نصیبهم منه؛ و ان کانوا ولوه دونی فما الطلبة الا قبلهم"

( پس اگر من در آن خون شریک آنان بوده باشم پس آنان از آن خون سهم خودشان را دارا هستند؛ و اگر بدون من متصدی آن بوده اند پس بازخواست نیست مگر در طرف ایشان.)

کلمه "ولوه" به معنای متصدی شدن کار می‎باشد که البته در برخی نسخه ها "ولوه" با تشدید آمده است که به معنای وادار کردن به کار می‎آید. ظاهرا بدون تشدید صحیح تراست.

در هر صورت حضرت امیر(ع) می‎فرماید: جریان کشته شدن عثمان از دو حالت خارج نیست: یا این که شما مرا در این قتل شریک خود می‎دانید، بنابراین خودتان هم شریک هستید و در آن دست دارید؛ و یا این که من دخالتی نداشته ام و شما تنها و بدون دخالت من این کار را انجام داده اید، که تنها از شما باید بازخواست شود و تنها شما گناهکار هستید.