آیت‌الله منتظری

یافته و او را هر کجا که بخواهند بکشانند. و چون عرب در زمان صدر اسلام و زمان حضرت علی (ع) عمده سرمایه اش شتر بود، ادبیات و فرهنگ آنان با این کلمه عجین شده و برای بیان مطالب خود از شتر بسیار مثال می‎آورند. این است که حضرت علی (ع) نیز ظالم را به شتری تشبیه می‎کند که داخل بینی اش حلقه است. به این معنا که چون شتر چموش را به وسیله آن حلقه رام و آرام می‎کنند و حرکت می‎دهند، من هم ظالم را همان گونه در زیر سلطه خود گرفته و به آبشخور حق می‎برم؛ گرچه خود آن ظالم از وارد شدن به آبشخور حق ناراحت بوده و تمایلی به آن نداشته باشد. زیرا بالاخره یک جایی باید جلوی ظالم را گرفت تا حق و عدالت در جامعه برقرار شود.

تقدم رأی اکثریت در تزاحم حقوق

نکته ای که از این خطبه می‎توان تا حدودی استفاده کرد این است که در مسائل اجتماعی و حکومتی اکثریت ملاک عمل است. البته یک وقت می‎خواهیم حق و باطل را ثابت کنیم، که با اکثریت و اقلیت نمی شود؛ ولی یک وقت است که می‎خواهیم خواست های اجتماعی و حکومتی جامعه اسلامی تحقق پیدا کند، در این صورت اگر اکثریت یک نفر یا یک عده را انتخاب کرد، باید کارها را به آنها واگذار و کمکشان کرد. زیرا اگر بخواهیم اقلیت را مقدم بداریم که تقدیم مرجوح بر راجح می‎شود و عقلا درست نیست. پس بیعت اکثریت در حق اقلیت هم نافذ است و حضرت علی (ع) نیز به آن استدلال می‎فرماید. چون اساس فرمایشات حضرت در این خطبه در مقابل عده ای بود که بیعت نکرده بودند و حضرت می‎خواهند به آنها بفهمانند که وقتی اکثریت مردم با آن شور و اشتیاق با من بیعت کردند شما نمی توانید تخلف کنید. البته اثبات حق یا باطل با اقلیت و اکثریت ممکن نیست، بلکه برای اثبات حق و باطل باید با روش عقلی یا نقلی و یا آمیخته به عقل و نقل استدلال کرد.