صفحه ۲۰۲

"و ان علی الامام الاستقامة و علی الرعیة التسلیم": "و بر امام و حاکم مسلمین لازم است که نسبت به حق استوار باشد، و بر مردم که بیعت کرده اند لازم است تسلیم باشند."

"و هذه بیعة عامة من رغب عنها رغب عن دین الاسلام واتبع غیر سبیل أهله": "و این بیعتی که مردم با من انجام دادند بیعتی عمومی و همگانی بود؛ هر کس از آن روی گرداند و اعراض کند از دین اسلام اعراض کرده و غیر راه اهل اسلام را پیروی نموده است."سوره شعراء (26)، آیه 214. این که حضرت می‎فرماید: "و هذه بیعة عامة" (بیعت مردم با من بیعتی عمومی بود) اشاره به این است که بیعت مردم با علی (ع) همانند بیعت با ابوبکر نسنجیده و ناگهانی نبود، به گونه ای که سه چهار نفر تصمیم بگیرند و نقشه بکشند و بر اساس آن با ارعاب و تهدید و تطمیع از مردم بیعت بگیرند.

تا اینجا مقدمه ای بود که شیخ مفید در کتاب "ارشاد" برای این خطبه آورده و بعد خطبه را با اندکی تفاوت نقل کرده است؛ که البته ما از این قسمت به بعد، آن را بر اساس همان نقلی که در نهج البلاغه آمده است می‎خوانیم.

تفاوت اهداف و خواسته امام (ع) و مردم

"لم تکن بیعتکم ایای فلتة"

( بیعت شما با من بدون فکر و اندیشه نبود.)

این جمله تقریبا کنایه ای است به آنچه در زمان ابی بکر و در بیعت با او انجام گرفت که ناگهانی، بی مقدمه، نسنجیده و بی تأمل و اندیشه انجام شد. حضرت با یادآوری آن قضیه می‎فرماید: "لم تکن بیعتکم ایای فلتة": بیعت شما با من یک بیعت بی فکر و بدون تأمل و سابقه نبود؛ بلکه با التماس آمدید و فشار زیادی برای بیعت با من آوردید تا من حاضر به پذیرفتن بیعت شما شدم.

ناوبری کتاب