آیت‌الله منتظری

خداوند می‎باشد و مرگ و پایان آن با ظهور قیامت فرا می‎رسد.

انسان هنگامی که از دنیا رفت و او را در قبر گذاشتند به عالم برزخ منتقل می‎شود و آنجا باقی می‎ماند تا قیامت شود و از آنجا به عالم قیامت منتقل گردد.

به طور کلی سه عالم وجود دارد که عبارتند از: عالم طبیعت، عالم برزخ و عالم قیامت. انسان از عالم طبیعت که به قبر یا عالم برزخ منتقل شد در آنجا می‎ماند تا قیامت شود. البته قبری که میت در آنجا دفن می‎شود یک قبر مجازی است. قبر واقعی عالم برزخ است. بدن طبیعی در قبر مادی باقی می‎ماند ولی خود انسان با بدن مثالی اش به عالم برزخ می‎رود. در حدیثی از پیامبراکرم (ص) نقل شده است که فرمود: "ألقبر روضة من ریاض الجنة أو حفرة من حفر النیران"متن خطبه "قبر باغی از باغهای بهشت و یا گودالی از گودالهای دوزخ است." مقصود از این قبر همان عالم برزخ است، نه قبر مادی که بدن میت را در آن دفن می‎کنند.

"حتی اذا بلغ الکتاب أجله": تا این که وقت مرگ و پایان دنیا فرا برسد؛ یعنی تا هنگامی که قیامت برپا شود. جواب "اذا"، "أماد السماء" است که بعد از این در کلام حضرت می‎آید. "والامر مقادیره": و امر به مقدرات خود برسد. به این معنا که هنگام آنچه مقدر شده - که همه مردم محشور گردند و قیامت برپا شود - برسد.

"و ألحق آخر الخلق بأوله، و جاء من أمر الله ما یریده من تجدید خلقه"

( و آخر آفرینش به اول آن ملحق گردد، و از فرمان خداوند آنچه از آفرینش جدید اراده کند فرا رسد.)