آیت‌الله منتظری

علت حجیت اجماع امت

در هر صورت اگر همه مسلمانان نسبت به چیزی توافق و اجتماع داشته باشند که نام آن را اجماع می‎گذاریم به طور قطع درست است، و ما شیعه ها نیز آن را قبول داریم. برای این که از جمله اجماع کنندگان و در بین آنان امام معصوم (ع) قرار دارد. پس وقتی که همه مسلمانها و از جمله امام معصوم نسبت به چیزی توافق داشتند دیگر نمی توان آن را اشتباه دانست. البته به عقیده ما گفته امام معصوم (ع) حجت است و گفتار دیگران مانند "ضم الحجر الی جنب الانسان" است.

پس ما اگر اجماع را حجت می‎دانیم به لحاظ این است که امام معصوم (ع) در بین این جماعت حضور دارد یا حداقل حدس قطعی هست که امام معصوم (ع) نیز با اجماع مسلمانان موافق است؛ ولی نزد اهل سنت خود اجماع - بما أنه اجماع - حجت است، و بعد هم این اجماعی را که باید برای دیگران حجت و الزام آور باشد تنزل دادند و گفتند که اقل جمع سه نفر است. به این معنا که اگر حتی سه نفر از مسلمانان بر امری توافق کردند این دیگر اجماع و حق است، و خلافت ابوبکر را نیز به همین شیوه درست کردند و مسیر خلافت اسلامی را منحرف نمودند. زیرا همان طور که اطلاع دارید در تاریخ آمده است که در ابتدا پنج نفر در سقیفه با ابوبکر بیعت کردند که یکی از آنها عمر بود.فرائد الاصول، ص 48. پس از بیعت، این پنج نفر آمدند بیرون و به وسیله تهدید و تطمیع دیگران را نیز به بیعت وادار کردند، و حتی علی (ع) را با فشار و اصرار وادار به بیعت کردند، که قضایای آن بسیار مفصل است. با این وصف آیا اجماع و یا توافق مسلمانان حاصل شد؟!