صفحه ۶۲۳

برای این که خوارج در اعتراض به حضرت علی (ع) این شعار را مطرح می‎کردند و از این شعار می‎خواستند نتیجه بگیرند که پذیرفتن حکمیت توسط علی (ع) کار غلط و بدی بود. با این که خود خوارج ابتدا اصرار به پذیرفتن پیشنهاد حکمیت داشتند و حتی آن را بر حضرت تحمیل کردند، ولی بعد در مقابل آن ایستادند و شعار فوق را مطرح نمودند.

2 - احتمال دوم که در معنای این جمله وجود دارد و بعضی ها هم گفته اند این است که مقصود از شعار، شعار تفرقه و جدایی از اجتماع مسلمانان باشد.سوره مائده (5)، آیه 48.

نکته دیگر این که "فاقتلوه" در اینجا به معنای واجب القتل بودن نیست، بلکه به معنای جایزالقتل بودن است. برای این که در آن شرایط خاص که خوارج مردم را می‎کشتند حضرت می‎فرماید: شما هم می‎توانید از خود دفاع کنید و آنان را بکشید. به همین دلیل حضرت با آنان جنگ کرد و آنان را به قتل رساند که دیگر مردم را نکشند، ولی هنگامی که پراکنده شدند سفارش کرد که دیگر کاری به کار آنان نداشته باشید.

"ألا من دعا الی هذا الشعار": آگاه باشید هر کس که به سوی این شعار دعوت کند "فاقتلوه": پس بکشید او را "و لو کان تحت عمامتی هذه": اگرچه زیر این عمامه من باشد. یعنی اگرچه مستند به من یا نزدیک به من باشد.

روایاتی درباره پرهیز از تفرقه و اهمیت اجماع امت

ابن أبی الحدید به مناسبت بحث، غیر از این سخن که حضرت علی (ع) در این خطبه فرمودند، درباره اهمیت دادن به جماعت مسلمانان، عبارات زیادی را به عنوان روایت از پیغمبراکرم (ص) و امیرالمؤمنین (ع) ذکر می‎کند.

البته مبنای این که اهل سنت ابوبکر را خلیفه می‎دانند همین اجماع است. مرحوم شیخ انصاری در اول مبحث اجماع می‎گوید: "ألذین هم الاصل له و هو الاصل لهم".همان، آیه 49.

ناوبری کتاب