صفحه ۵۹۸

که در جنگ بدر و احد شرکت کرده بودند حقوق بیشتری داده شود، ولی ابوبکر قبول نمی کرد و می‎گفت: سیره پیامبر رعایت مساوات است. وقتی که عمر به خلافت رسید این بدعت را گذاشت و تفاوتها در تقسیم بیت المال شروع شد.

شیعه و سنی این مطلب را نقل کرده اند که عمر آغاز کننده امتیاز قائل شدن بین مسلمانان در تقسیم بیت المال بود. به عنوان مثال برای زنان پیامبر حقوق زیادی قرار داد و از بین آنها برای عایشه (دختر ابوبکر) مبلغ دو هزار درهم دیگر افزون بر دیگر زنان پیامبر قرار داد، که خود عایشه اعتراض کرد و گفت: این درست نیست که ما این حقوق گزاف را دریافت کنیم. عمر پاسخ داد: پیامبر به شما علاقه بیشتری داشته است و باید حقوق بیشتری دریافت کنید.شرح ابن أبی الحدید، ج 12، ص 214؛ به نقل از سیره عمر بن الخطاب، ابن جوزی، ص 80.

نادرستی تبعیض ها

اما این رویه عمر صحیح نبود، زیرا مبنای نظری و استدلالی آن درست نیست؛ علاوه بر این که او یک معیار و ملاک معقول برای پرداخت ها در نظر نمی گرفت.

خلاصه عمر برای کسانی که وابستگی بیشتری به پیامبر داشتند حقوق سالیانه بیشتری قرار داد. مهاجرین را بیش از انصار حقوق می‎داد و به عرب ها بیشتر از عجم ها حقوق می‎پرداخت و حتی کسانی را که در جنگ بدر شرکت کرده بودند و به اصطلاح "بدریون" شناخته می‎شدند بر دیگران امتیاز می‎داد.

به نظر می‎رسد در بین ما نیز چیزهایی گاه ملاک امتیاز قرار می‎گیرد، و مثلا گاهی به ذهن ما می‎آید که این فرد خودمانی است و یا رفیق خودمان است و باید حقوق بیشتری برای او قرار دهیم. در صورتی که بیت المال به عنوان کمک برای خرج

ناوبری کتاب