آیت‌الله منتظری

"دعق" به معنای پایمال کردن شدید است. هنگامی که اسب ها در منطقه ای حرکت می‎کنند، زمین را می‎کوبند و گرد بلند می‎شود، به این لحاظ از آن تعبیر به "دعق" می‎کنند.

"نواحر" جمع "ناحرة" به معنای روبرو شونده است."ناحرة" به معنای شب و روز آخر ماه نیز آمده است، در این صورت "نواحر أرضهم" یعنی آخرین مناطق سرزمین آنها. و این معنا در شرح ابن أبی الحدید و شرح ابن میثم نیز آمده است؛ و مناسب تر از معنایی است که سید رضی در آخر خطبه آورده است. و بیشتر به دو دسته ای که ضد یکدیگرند و مقابل هم می‎جنگند "نواحر" گفته می‎شود؛ به اعتبار این که روبروی هم قرار می‎گیرند.

"مسارب" جمع "مسرب" به معنای کانال و یا مجرای آب و همچنین به معنای راه چراگاه می‎آید. گوسفندان و چوپانها از راهی مشخص به چراگاه می‎روند و باز می‎گردند، به این راه "مسرب" گفته می‎شود. "مسارح" هم جمع "مسرح" و به معنای چراگاه و راه چراگاه می‎آید. البته صبح ها که گوسفندان به چراگاه می‎روند تعبیر به "مسرح" می‎شود ولی "مسرب" در رفت و بازگشت هر دو استعمال می‎شود. "اعنان" جمع "عنن" است که به معنای طرف و ناحیه می‎آید.

در هر صورت حضرت می‎فرماید: اسبان جنگی باید اطراف زمین های دشمن و مرزهای آن را بکوبند، و نیز اطراف روستاهای آنان را که چراگاه گوسفندان و چهارپایان آنها می‎باشد مورد حمله و هجوم خود قرار دهند، تا دشمن به هیچ وجه نتواند خود را ساماندهی مجدد کرده و مجهز نماید.

توضیحات مرحوم سید رضی

در پایان این خطبه مرحوم سید رضی بعضی از لغاتی را که معنای آنها بیان شد شرح داده است؛ جهت آشنایی بیشتر با عمق واژه ها این قسمت را می‎خوانم.