آیت‌الله منتظری

می‎گرفتند و صداهای هر طرف به جبهه دشمن می‎رسید - سر و صدای زیاد باعث اضطراب و سردرگمی در جبهه خودی می‎شد و دشمن آنها را حمل بر ضعف و ترس و وحشت طرف مقابل خود می‎کرد و می‎گفت معلوم می‎شود که در بین آنان تزلزل ایجاد کرده ام. در جنگ ها افرادی که زیاد سر و صدا می‎کنند و به اصطلاح فقط شعار می‎دهند معمولا اهل کار و فعالیت چندانی نیستند، و اگر شرایط کمی سخت و دشوار شود از اولین کسانی اند که فرار می‎کنند؛ در مقابل کسانی که ساکت اما اهل فکر و اندیشه اند، بدون سر و صدا کارهای مفید و لازم را به موقع انجام می‎دهند.

البته صدا را در جنگ چند گونه دانسته اند که یک نوع آن مذموم و منفی است، و در اینجا هم امام (ع) از آن نهی کرده اند.

یک نوع صداهای با آهنگ است که برای تقویت روحیه رزمندگان لازم است. حتی در جبهه های ایران در جنگ برخی از این نوارها را با صدای بلند می‎گذاشتند. این نوع صدا را صدای تقویت کننده روحیه می‎نامند.

نوع دوم صداهای گول زننده یا بازدارنده دشمن است. در جبهه خودی صداهای زیادی منتشر می‎کنند، مثلا نوار تردد تانک و زره پوش را با صدای بلند پخش می‎کنند تا دشمن را از طرحش باز دارند.

نوع سوم صداهای برخاسته از روی اضطراب و ناراحتی است، و این نوع صداهاست که برای روحیه رزمندگان ضرر دارد. امام علی (ع) در این خطبه این نوع صدا را نهی کرده اند.

این است که حضرت به عنوان پنجمین دستور نظامی می‎فرماید: سر و صداهای خود را در جنگ بمیرانید، و به تعبیر دیگر سر و صدا نکنید؛ چرا که سر و صدا نکردن زیاد در جنگ، سستی و ضعف را بیشتر طرد و دور می‎کند و انسان با تمرکز و اطمینان بیشتری کار خود را انجام می‎دهد.