صفحه ۵۳۴

کارهای مغز یا قلب به طور مجازی به سینه اسناد داده شده است. این فهم و تحلیل دانشمندان علوم پزشکی و مردم است؛ اما در فلسفه ثابت شده است که در حقیقت نه مغز کاره ای است و نه قلب صنوبری و سینه، بلکه کار اصلی به عهده روح مجرد است، و مغز و قلب و سینه و غیر آنها از قوای نفس هستند.

خلاصه "جأش" در اصل به معنای طپیدن دل از ترس است ولی به لحاظ این که مرکز و محل طپش قلب است، به خود قلب هم "جأش" گفته می‎شود.

حضرت امیر(ع) به عنوان چهارمین دستور و تاکتیک نظامی می‎فرماید: در جنگ به طور مستقیم یا خیره به دشمن نگاه نکنید. برای این که اگر انسان به طور مستقیم و خیره حرکات و فعالیت های دشمن را مشاهده کند، ممکن است دچار رعب و وحشت شود. بنابراین باید نگاه خود را پایین بیندازد که هم راه را گم نکند و هم زمین نخورد، و از طرف دیگر دچار وحشت و اضطراب هم نشود. زیرا این اقدام و نگاه این گونه به دشمن، باعث استحکام دل می‎شود و آرامش و اطمینان بیشتری پیدا می‎کند.

در اینجا حضرت نمی فرماید چشمان خود را ببندید؛ برای این که در جنگ انسان نباید و نمی تواند چشمان خود را ببندد؛ بلکه می‎فرماید: حرکات دشمن را به طور مستقیم و با چشمانی تیز و خیره زیر نظر نگیرید تا در درون شما ترس ایجاد شود.

خاموشی صداها در جنگ

"و أمیتوا الاصوات، فانه أطرد للفشل"

( و صداها را بمیرانید؛ زیرا که ضعف و سستی را بیشتر دور می‎سازد.)

"أمیتوا" باب افعال از ماده "موت" است. و "فشل" به معنای ضعف و سستی است.

در جنگ - مخصوصا جنگ های گذشته که دو طرف متخاصم برابر همدیگر قرار

ناوبری کتاب