صفحه ۵۲۶

یکجا آورده است. بخش اول خطبه را که قسمت عمده آن است، حضرت پیش از شروع جنگ و برای آماده سازی سپاه خود ایراد کرده اند، و فرازی از آن را در حین جنگ، و فراز پایانی خطبه را در روزهای آخر جنگ بیان داشته اند.

"و من کلام له (ع) فی حث أصحابه علی القتال"

( و از سخنان امام (ع) است در برانگیختن یاران خود بر جنگ.)

این سخنان را حضرت برای تحریک و تشویق سپاه و یاران خود به جنگ ایراد کرده است. پیش از آغاز شرح آن مناسب می‎دانم نکته ای را توضیح دهم.

اهمیت فنون و تاکتیک های نظامی

اساسا جنگ و امور مربوط به آن یکی از مسائل مهم در جهان بشری بوده است، و از این روست که متصدیان و مسئولین جنگ معمولا در پادگانهای نظامی یا دانشگاهها درس نظامی گری و رزم خوانده و فنون نظامی را عملا نیز آموزش می‎بینند. بسیاری از شکست ها و پیروزی ها در جنگ های مختلف به سطح دانش و میزان تجربه متصدیان جنگ نسبت به آگاهی آنان از فنون و تاکتیک های جنگی بستگی دارد. به عنوان نمونه اگر همین جنگ عراق علیه ایران را بررسی کنیم، خواهیم دید که بسیاری از شکست های ما در جبهه ها مربوط به نداشتن برنامه ریزی صحیح، فرماندهان کارآزموده، با تجربه و آگاه بود؛ ارتش مضمحل شده بود و بسیج و سپاه هم تازه تأسیس بود و حتی امکانات لازم و تجهیزات کافی نداشتند. کسانی عهده دار مسئولیت جنگ شدند که کمتر نسبت به فنون نظامی علم و دانش داشتند و در دانشگاههای نظامی دوره ندیده بودند.

یکی از ویژگی های پیامبراکرم (ص) را می‎توان این مطلب دانست که آن حضرت در هیچ دانشگاه نظامی درس نخوانده بود و هیچ سابقه نظامی نیز نداشت، با این حال در

ناوبری کتاب