آیت‌الله منتظری

و شکرانه آن شجاعتی که از طرف خدا به او داده شده است، باید از دیگران هم حمایت و دفاع کند "کما یذب عن نفسه": همان طور که از خود دفاع می‎کند باید از دوستان خود نیز دفاع نماید؛ "فلو شاء الله لجعله مثله": پس اگر خدا می‎خواست او را هم مانند وی قرار می‎داد. به این معنا که خداوند اگر می‎خواست تو را هم مانند او ترسو و بزدل قرار می‎داد. البته احتمال عکس این معنا هم هست و منظور این باشد که اگر خدا خواست بی تردید آن برادر ضعیف را هم مانند خود او دلیر می‎گرداند.

مرگ، ضرورتی برای همه انسانها

"ان الموت طالب حثیث، لا یفوته المقیم، و لا یعجزه الهارب"

( همانا مرگ جوینده ای شتابان است، از کسی که ایستاده و بر جای مانده فوت نمی شود، و آن که گریزنده است مرگ را ناتوان نمی گرداند.)

"حثیث" به معنای شتابنده است؛ بنابراین "طالب حثیث" یعنی: جوینده شتابان. به نظر می‎رسد این فرمایش جواب این سؤال مقدر است: چگونه در جنگ همزمان از خود و از دیگران دفاع کنم ؟

در جنگ اگر انسان بخواهد همزمان مواظب خود و دیگری باشد، احتمال کشته شدنش زیاد می‎شود. به تعبیر دیگر در جنگ که نان و حلوا تقسیم نمی کنند بلکه انسان باید کاملا مواظب خودش باشد. بنابراین اگر من بخواهم از همرزم خودم نیز دفاع کنم کشته می‎شوم. برای همین حضرت در جواب این سؤال فرضی می‎فرماید: مرگ هر کجا و هر زمان که مقدر باشد انسان را در می‎یابد؛ و اگر کسی در جنگ شهامت و شجاعت به خرج دهد ولی زمان مرگ او فرا نرسیده باشد، از دنیا نخواهد رفت و کشته نخواهد شد، و برعکس اگر مرگ کسی فرا رسیده باشد، هر چند از مرگ فرار کند بالاخره مرگ او را در خواهد یافت. پس از مرگ فرار نکنید. زیرا اگر اجل