آیت‌الله منتظری

"أفئدة" جمع "فؤاد" به معنای قلب و دل است. "نشد" به معنای صدا زدن و طلب کردن می‎آید.

حضرت پس از آن که دستور داد دو گروه شوند، خطاب به آنان که در لشکرگاه جمع شده بودند تا مهیای جنگ نهروان شوند و سروصدا می‎کردند فرمود: ساکت شوید تا با شما حرف بزنم، و دلهای خود را متوجه من کنید. این طور نباشد که به ظاهر گوش کنید ولی توجه شما جای دیگر باشد؛ بلکه با دل و با تمام وجود به حرفهایم توجه کنید. آنگاه از هر کدام شما شهادت خواستم تا جایی که می‎داند شهادت بدهد. به این معنا که اگر چیزی را شاهد بوده و از او خواستیم آن را بیان کند دقیقا همان را بیان نماید که می‎داند. سپس حضرت در یک کلام بسیار طولانی با آنان سخن گفت؛ و از جمله فرمود:

یادآوری مواضع گذشته معترضین توسط امام (ع)

"ألم تقولوا عند رفعهم المصاحف - حیلة و غیلة و مکرا و خدیعة - اخواننا و أهل دعوتنا؟"

( آیا هنگام بلند کردن آنان قرآنها را - از روی حیله و نیرنگ و مکر و فریب - نگفتید که [ آنان ] برادران ما و اهل دعوت ما هستند؟!)

چهار کلمه "حیلة و غیلة و مکرا و خدیعة" مفعول لاجله است و در واقع لام علت ابتدای آنهاست، یعنی "للحیلة و...". یعنی به خاطر حیله و خدعه و نیرنگ قرآنها را سر نیزه کردند و از روی اعتقاد نبود. "غیلة" به معنای نیرنگ، و "خدیعة" به معنای خدعه است.

حضرت می‎فرماید: آیا شما از کسانی نبودید که وقتی معاویه و عمروعاص از روی مکر و حیله و خدعه و نیرنگ قرآنها را بر سر نیزه ها بالا بردند گفتید در مقابل ما