صفحه ۴۳۵

و لاتتفرقوا فیه ) درباره قائلین به تخطئه و تصویب و ادله هر یک و چگونگی انحصار مذاهب چهارگانه اهل سنت به دستور القادر بالله، رجوع شود به: دراسات فی ولایة الفقیه، ج 2، ص 73 تا 83؛ و ترجمه آن، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج 3، ص 139 تا 155. یعنی: "خداوند برای شما مقرر کرد از دین آنچه را که به نوح سفارش کرده بود و نیز آنچه را به تو وحی کرده ایم و آنچه درباره آن ابراهیم و موسی و عیسی را سفارش کردیم، که دین خدا را به پا دارید و در آن اختلاف نیندازید."

ضعیف بودن احتمال اخیر به این لحاظ است که حضرت در جمله قبل در مورد اهل بیت (ع) سخن گفتند و در نتیجه بعید است که مسیر سخن را بدون هیچ مقدمه ای به ادیان و پیامبران سوق دهند.

اعتدال راههای دین

"و سبله قاصدة"

( و راههای آن معتدل است.)

"قصد" به معنای اعتدال و میانه روی است. و "سبل" نیز جمع "سبیل" به معنای راه می‎باشد.

به نظر می‎رسد که "سبل" در این فرمایش را اگر بر ائمه و پیامبران منطبق کنیم بهتر و مناسبتر است از این که آن را بر ابواب و اجزای مختلف دین انطباق دهیم.

خلاصه حضرت می‎فرماید: راههای دین همه معتدل است و به راست و چپ انحراف ندارد؛ و به تعبیر دیگر افراط و تفریط در دین وجود ندارد. حضرت در جای دیگری از نهج البلاغه در مورد همین موضوع می‎فرمایند: "ألیمین و الشمال مضلة ، و الطریق الوسطی هی الجادة"سوره شوری (42)، آیه 13. "راست و چپ گمراهی است و راه میانه همان جاده است."

ناوبری کتاب