آیت‌الله منتظری

را بیان می‎کنند که پس از من فتنه هایی به وجود خواهد آمد، و در پایان یکی از مصادیق آن را - که روی کار آمدن حجاج و فتنه ها و جنایت های او باشد - ذکر می‎کنند.

ب - احتمال دوم این است که فرمایشات حضرت مربوط به اهوال قیامت باشد؛ به این معنا که حضرت می‎فرماید: اگر قیامت و حساب و کتاب و روز پنجاه هزار سال و جهنم و امثال آن را که من اکنون مشاهده می‎کنم شما هم می‎دیدید، زندگی راحت و عادی خود را رها می‎کردید و به خیابانها می‎ریختید و در کوچه ها و بیرون از خانه های خود به سر و صورت خود می‎زدید.

این دو احتمالی بود که ابن میثم ذکر می‎کند و بعد احتمال اول را ترجیح می‎دهد و می‎گوید: احتمال اول ظاهر و با سیاق کلام مناسب تر است.سوره بقره (2)، آیه 124. ولی این به نظر من بعید می‎آید؛ برای این که حضرت در ضمن فرمایشات خود می‎فرمایند: "لخرجتم الی الصعدات تبکون علی أعمالکم": شما از خانه های خود به کوچه ها و خیابانها بیرون می‎ریختید و گریه می‎کردید که چه کارهای ناشایسته و بدی انجام داده ایم که عاقبت ما به اینجا رسیده است. البته این عبارت با فتنه هایی که پس از حضرت پیش می‎آید و معاویه و یزید و بنی امیه و بنی عباس و امثال حجاج بن یوسف بر سرنوشت مردم حاکم می‎شوند نیز تناسب دارد؛ مخصوصا با توجه به این که اگر مردم دستورات امام را انجام می‎دادند و آن حضرت را تقویت می‎کردند معاویه و امثال او بر مردم حاکم نمی شدند و قهرا این فتنه ها به وجود نمی آمد. و در حقیقت اعمال اینها - که از امام شایسته خود یعنی حضرت علی (ع) آن چنان که باید حمایت نمی کنند - باعث تسلط معاویه و یزید و... می‎شود و فتنه هایی را به وجود می‎آورد که اگر مردم آن فتنه ها را بفهمند هم اکنون از خانه های خود بیرون می‎ریزند و بر اعمال خود گریه می‎کنند. پس همه آن فتنه هایی که در آینده به وجود خواهد آمد و مردم از آن غافل و بی اطلاع هستند معلول اعمال و کردار خود مردم است که در حفظ حکومت اسلامی و امامت