آیت‌الله منتظری

توضیحات مرحوم سید رضی

در پایان خطبه مرحوم سید رضی لغت های مشکل را توضیح می‎دهد، که ما در ضمن شرح خطبه بسیاری از آنها را ذکر کردیم. وی می‎نویسد:

"قوله (ع): "انصاحت جبالنا" أی تشققت من المحول، یقال: انصاح الثوب اذا انشق، و یقال أیضا: انصاح النبت، و صاح و صوح ، اذا جف و یبس"

این که حضرت فرمود: "انصاحت جبالنا" به معنای "تشققت" است؛ یعنی کوههای ما از شدت قحطی شکاف پیدا کردند. وقتی گفته می‎شود: "انصاح الثوب" که لباس شکافته و پاره شود، و هنگامی گفته می‎شود: "انصاح النبت" که گیاه بخشکد. البته "صاح النبت" و "صوح النبت" نیز صحیح است. پس عبارت حضرت دو معنا دارد: معنای اول این که کوههای ما به واسطه بی بارانی از هم شکافته شده؛ و معنای دوم این که کوههای ما به علت بی بارانی خشکیده است.

"و قوله (ع): "و هامت دوابنا" أی عطشت، والهیام العطش"

"هامت" از ماده "هیام" یا "هیام" به معنای عطش شدید است و به معنای بی قراری و سرگردانی که بر اثر تشنگی شدید پیش می‎آید نیز می‎باشد. پس "و هامت دوابنا" یعنی حیوانات ما تشنه شدند، یا از شدت تشنگی دچار سرگردانی گشتند.

"و قوله (ع): "حدابیر السنین" جمع حدبار و هی الناقة التی أنضاها السیر، فشبه بها السنة التی فشا فیها الجدب"

مرحوم سید رضی می‎گوید: "حدابیر" جمع "حدبار" است و "حدبار" به شتری گفته می‎شود که حرکت و راه رفتن، او را لاغر کرده است. "نضی" به معنای لاغری می‎آید و ناقص واوی است. پس "أنضاها السیر" یعنی راه رفتن او را لاغر کرده است. در نتیجه آن سالی که قحطی در آن شیوع پیدا کرده به شتر لاغر تشبیه