صفحه ۳۰

در جای دیگری فرموده: (کل قد علم صلاته و تسبیحه ) (۱)سوره نور (24)، آیه 41. "همگی نماز و تسبیح خویش می‎دانند."

آیه دیگر می‎گوید: (و ان من شئ الا یسبح بحمده و لکن لا تفقهون تسبیحهم ) (۲)سوره اسراء (17)، آیه 44. "و هیچ چیز نیست مگر آن که شاکرانه او را تسبیح می‎گوید؛ ولی شما تسبیح آنان را در نمی یابید."

همه موجودات علم و شعور داشته و خداوند را تسبیح می‎کنند، ولی ما نشنیده و درک نمی کنیم. کوهها و پرندگان با حضرت داوود(ع) تسبیح خدا گفتند و گوش داوودی بود که آن را شنید.(۳)مجمع البیان، ج 8، ص 597.

به هر حال ظاهر این آیات دلالت می‎کند که همه موجودات در مقابل خداوند فروتنی و خضوع دارند و در برابر عظمت او خاضع و خاشع می‎باشند.

وابستگی موجودات به خدا

"و کل شئ قائم به"

( و همه چیز به خداوند قائم و پابرجاست.)

همه موجودات قیام به حق دارند؛ یعنی پایداری آنان به وسیله خداوند است. برای این که وجود آنان هم از جهت حدوث و هم از جهت بقا وابسته به حق است. در اصل همه موجودات جلوه حق بوده و نسبت به او مانند معنای حرفی که صرف ربط است نسبت به معنای اسمی که معنایی مستقل است می‎باشند. اگر اسم و فعلی در جمله وجود نداشته باشد حروف بی معنا شده و کاربردی ندارند. در جهان هستی نیز اگر خدا را از موجودات بگیریم چیزی باقی نمی ماند.


(۱) سوره نور (24)، آیه 41.
(۲) سوره اسراء (17)، آیه 44.
(۳) مجمع البیان، ج 8، ص 597.
ناوبری کتاب