صفحه ۲۷۲

انسانها عموما از مرگ غفلت دارند؛ و به همین لحاظ سفارش شده است که افراد در مجالس سوگواری که تشکیل می‎شود حضور پیدا کنند تا از مردن دیگران عبرت گرفته و متنبه شوند و بدانند که بالاخره مرگ سراغ آنان نیز خواهد آمد.

حضرت می‎فرماید: پس افراد باتقوا نسبت به کارهای نیک و واجباتی که باید انجام دهند مبادرت و اقدام کردند، و آرزوهای دنیایی را تکذیب کرده و دروغ شمردند و به دنبال آرزوهای دور و دراز خود نرفتند، پس مرگ را ملاحظه کرده و آن را درنظر آوردند.

در این عبارات کلمه "أجل" تکرار شده است. بیشتر شرح کنندگان نهج البلاغه گفته اند این کلمه در عبارت: "واستقربوا الاجل" به معنای مدت و زمان حیات است، و در عبارت: "فلاحظوا الاجل" به معنای خود مرگ می‎باشد.ر.ک : شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 7، ص 255؛ منهاج البراعة، ج 8، ص 59.

ویژگی های دنیا

"ثم ان الدنیا دار فنأ و عنأ، و غیر و عبر"

( سپس همانا دنیا سرای فانی شدن و رنج و زحمت، و دگرگونی ها و عبرتهاست.)

"فناء" به معنای نیستی و فانی شدن؛ و "عناء" به معنای زحمت و مشقت است.

"غیر" به معنای حوادث و دگرگونی هاست؛ و "عبر" جمع "عبرة" است، یعنی پندها و درسها.

حضرت امیر(ع) مجددا به سراغ دنیا و ویژگی های آن آمده و ابتدا به طور خلاصه می‎فرماید: دنیا خانه و سرای فانی شدن، رنج و سختی، دگرگونی ها و عبرت گرفتن هاست. بعد این موارد را به طور مفصل و جداگانه توضیح بیشتری می‎دهند.

ناوبری کتاب