صفحه ۲۴۸

ارتباط حمد و شکر با نعمت های خداوند

"ألحمد لله الواصل الحمد بالنعم، والنعم بالشکر"

( ستایش خداوندی را که پیونددهنده ستایش به نعمت ها، و نعمت ها به سپاس است.)

در تعریف حمد و شکر و تفاوت آن دو با یکدیگر می‎گویند: "حمد" ثنا و تمجید کسی است نسبت به جمیل اختیاری. به تعبیر دیگر حمد ثنای کسی است بر کار خوبی که با اختیار آن را انجام داده باشد. بنابراین نور خورشید چون در اختیار آن نمی باشد، نمی توان خورشید را به خاطر نور دادنش حمد و ستایش نمود. البته خورشید را می‎توان مدح کرد ولی نمی توان حمد نمود؛ چون در "مدح" شرط اختیار وجود ندارد و به صرف زیبا بودن و یا خوب بودن کاری که انجام می‎شود می‎توان نسبت به آن مدح انجام داد. پس "حمد" ثنا و ستایش نسبت به کار خوب اختیاری است و تفاوتی نمی کند که آن کار از قبیل نعمت باشد یا نباشد. "شکر" نیز همان ثنا بر جمیل اختیاری یا کار خوبی است که در اختیار انجام دهنده آن باشد ولی با این تفاوت که شکر تنها در برابر نعمت است؛ پس شکر اخص از حمد می‎باشد.

"ألحمد لله الواصل الحمد بالنعم، والنعم بالشکر": ستایش مخصوص خدایی است که ستایش را با نعمت ها، و نعمت ها را با شکر پیوند داده و هماهنگ کرده است. در این که مقصود حضرت از این عبارت چیست، چند احتمال وجود دارد:

ناوبری کتاب