آیت‌الله منتظری

حال برای حفظ ظاهر و این که انسان باید در جامعه با مردم با اخلاق خوب برخورد کند ممکن است خندان هم باشند؛ "و یشتد حزنهم و ان فرحوا": و حزن و اندوه آنان در دلشان شدید است گرچه اظهار خوشحالی نمایند. برای این که دلشان متوجه آخرت است.

خلاصه کسانی که به دنیا زهد دارند و بی رغبت هستند دلهایشان گریان و ناراحت است گرچه برای حفظ ظاهر در میان مردم خندان باشند. همان طور که حضرت امیر(ع) در جای دیگر می‎فرماید: "ألمؤمن بشره فی وجهه و حزنه فی قلبه"نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره 333. "شادمانی مؤمن در چهره اش، و ناراحتی او در دلش است."

خشم درونی پارسایان نسبت به خود

"و یکثر مقتهم أنفسهم و ان اغتبطوا [ اغتبطوا] بما رزقوا"

( و خشم آنان برخودشان بسیار است هر چند به سبب آنچه روزی داده شده اند خوشحال و شادمان هستند.)

افراد زاهد و بی رغبت به دنیا خود را زیاد ملامت می‎کنند و خشم و غضب آنان به خودشان زیاد است. البته قاعده نیز همین است که انسان هنگامی که گناه و یا اشتباهی مرتکب شد گناهان و اشتباهات خود را به یاد آورده و حداقل خود را ملامت کند. اگر انسان دارای چنین روحیه ای باشد عادل به شمار می‎آید؛ چون معنای عدالت، بدون خطا و یا بدون گناه بودن انسان نیست. اگر کسی اشتباه و گناهی نداشته باشد معصوم است، و غیر از معصومین همه انسانها خطاکارند. در روایت می‎فرماید: "کل بنی آدم خطأ، و خیر الخطائین التوابون"نهج الفصاحة، شماره 2149؛ سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1420، حدیث 4251. "همه فرزندان آدم خطاکارند؛ و بهترین خطاکاران کسانی هستند که توبه کارند."