آیت‌الله منتظری

جهاد خود نماز را به پاداشتی و زکات را پرداختی."

بنابراین حضرت علی (ع) در اینجا ابتدا جهاد را ذکر می‎کند؛ زیرا جهاد محافظ اسلام و باعث قدرت آن است. ارکان دیگر بعد از جهاد فی سبیل الله است؛ و اگر جهاد نباشد تضمینی برای ادامه حیات و بالندگی اسلام نیست.

می‎فرماید: و دومین وسیله تقرب به خداوند و ارتباط با او جهاد در راه خداست؛ زیرا جهاد بلندای اسلام است. با جهاد است که اسلام پیروز شده و زمینه پیروی از دستورات اسلام به وجود می‎آید.

3 - کلمه اخلاص

"و کلمة الاخلاص فانها الفطرة"

( و کلمه اخلاص که همانا آن اقتضای فطرت است.)

حضرت امیر(ع) در اینجا جهاد را مقدم بر کلمه اخلاص که همان کلمه توحید است ذکر فرمود. شاید علتش این باشد که به هرحال تا جهاد نباشد توحید کامل نیز در کار نیست؛ گرچه جهاد هم بدون انگیزه توحیدی فایده ندارد. اینجا ترتیب به این لحاظ است که وقتی جهاد آمد بتدریج مزایای اسلام بروز و ظهور پیدا می‎کند و از جمله مردم می‎توانند به خوبی توحید را آشکار نمایند، و پس از آن به ترتیب نوبت نماز و روزه و حج می‎رسد.

"و کلمة الاخلاص": از جهاد که بگذریم نوبت به کلمه اخلاص می‎رسد که همان "لا اله الا الله" است و انسان به وسیله توجه و ایمان به آن کارهای خود را برای خداوند خالص می‎کند. "فانها الفطرة": پس بی تردید این کلمه اخلاص و توحید مطابق فطرت انسانهاست. برای این که همه انسانها در اعماق قلب خود به دنبال موجودی می‎گردند که هیچ نقص و عیبی نداشته و کمال مطلق باشد. چنین موجودی همان خداست.