صفحه ۱۱۸

آتشی شده و اگر برای همیشه هم در دنیا می‎ماند غیر از ظلم و جنایت کار دیگری انجام نمی داد. بنابراین چون ذات او آتشی شده، در آتش پایدار می‎ماند.

"و لا تفصم کبولها": و قیدها و غل و زنجیرهای او باز نمی شود.

"لا مدة للدار فتفنی، و لا أجل للقوم فیقضی"

( مدتی برای خانه دوزخ نیست تا زوال یابد، و زمان معینی برای گروه ساکن در آن نیست تا سپری شود.)

می‎فرماید: نه برای خانه جهنم مدت و زمانی وجود دارد که این مدت فانی و تمام شود، و نه اجل و مدتی برای افراد داخل در جهنم است تا پایان یابد و راحت شوند. این طور نیست که جهنمی ها پنجاه یا صد سال در آنجا گرفتار عذاب باشند و نجات پیدا کنند، بلکه همیشه در جهنم گرفتار عذاب هستند. البته همیشگی بودن می‎تواند به معنای طولانی مدت بودن هم باشد، که در این فرض نفی "مدة" و نفی "أجل" به منظور شدت در مبالغه می‎باشد.

توصیف خطبه و امام علی (ع) از زبان ابن أبی الحدید

این خطبه را که تا اینجا در چندین درس توضیح دادیم و هنوز قسمتی از آن باقی است خطبه ای نسبتا مفصل بود که تقریبا همه فرمایشات حضرت علی (ع) در آن پند و موعظه بود و انسان را راهنمایی و هدایت می‎کرد که باید به فکر مرگ و حساب و کتاب پس از آن باشد، و در آن تعبیرات زیبایی هم به کار رفته بود.

ابن أبی الحدید که یک عالم سنی مذهب و فردی با انصاف است، شیفته این خطبه - که نام آن "خطبة الزهراء" است - شده و در معرفی نهج البلاغه به طور کلی و معرفی این خطبه به طور خاص، تعبیراتی دارد که مناسب دیدم آنها را برای برادران و خواهران بخوانم. ایشان قبل از شرح خطبه می‎نویسد:

ناوبری کتاب