آیت‌الله منتظری

و زنده می‎کند. "و جمعهم بعد تفرقهم": و آنان را پس از آن که جدا جدا بودند گردآوری می‎کند.

انسانها از دنیا تا قیامت حداقل از دو جهت نسبت به یکدیگر متفرق و جدا هستند، یکی از نظر مکانی و دوم از نظر زمانی؛ یک عده در ایران و دیگران در کشورهای گوناگون و بسیار پراکنده و گسترده دنیا زندگی کرده و در مکانهای مختلفی به خاک سپرده شده اند؛ علاوه بر آن هر کدام در یک زمان و در یک عصری زندگی کرده و از دنیا رفته اند؛ ولی در روز قیامت همه آنها با هم و در یک مکان جمع می‎شوند.

چگونگی حشر انسان با بدن

در اینجا ممکن است کسی بگوید: این که در روز قیامت انسانها با هم و در یک جا جمع می‎شوند و یا بر اساس ملکات خود به محشر می‎آیند، بر این امر دلالت می‎کند که ارتباط انسانها با بدنهای مادی و طبیعی شان قطع شده است؛ برای این که اگر با هم و در یک جا و یا با بدنهایی که هماهنگ با ملکات و روحیات آنان باشد محشور شوند دیگر با بدنهای مادی و طبیعی خود که در دنیا داشته اند محشور نشده اند. و اگر قرار باشد با عین بدن مادی و طبیعی که در این دنیا داشته اند محشور شوند حداقل دو اشکال مهم مطرح می‎شود:

اشکال اول: در این فرض عالم قیامت یک عالم مادی و طبیعی فرض می‎شود؛ در صورتی که عالم قیامت فوق عالم ماده است و همان طور که عرض کردیم در روز رستاخیز و پیش از آن نظم جهان مادی و آسمان و زمین به طور کلی درهم ریخته و خداوند عالم و نظم دیگری به وجود می‎آورد که با جهان مادی تفاوت دارد. البته عالم آخرت جدا از عالم ماده و طبیعت نبوده بلکه محیط بر آن است.

اشکال دوم: در همین زندگی مادی و طبیعی نیز انسان از ابتدای عمر خود تا هنگامی که از دنیا می‎رود چندین بدن مادی و طبیعی دارد. به این معنا که اجزای بدن