آیت‌الله منتظری

به نظر می‎رسد احتمال اول بهتر است؛ چون کاملا پر بودن یک ظرف بد نیست و برای کسی که آن را می‎نوشد مشکلی ایجاد نمی کند؛ ولی در احتمال اول معنا چنین می‎شود که آن کسی که بنی امیه را از بین می‎برد به آنها کاسه ای از یک عصاره تلخ بدبو می‎نوشاند که بسیار برایشان ناگوار است. اینجا حضرت وارد آوردن حوادث سخت و ناگوار بر بنی امیه را به نوشاندن مایعی با این خصوصیات تشبیه کرده است.

سایه خشونت و وحشت بر بنی امیه

"لا یعطیهم الا السیف، و لا یحلسهم الا الخوف"

( به آنها جز شمشیر عطا نمی کند، و تن پوشی جز ترس بر آنها نمی پوشاند.)

در کار او رفق و مدارایی نیست و فقط با شمشیر با بنی امیه برخورد می‎کند. به پارچه و نمدی که زیر جهاز و پالان شتر قرار می‎دهند تا بدنش را زخمی نکند "حلس" و "حلس" می‎گویند که جمعش "أحلاس" و "حلوس" است؛ "أحلسه الخوف" یعنی: ترس را به جان او انداخت. می‎فرماید: آن شخص لباس و تن پوشی جز ترس بر بنی امیه نمی پوشاند. به گونه ای با آنها رفتار می‎کند که وحشت آنها را فرا می‎گیرد و همیشه با ترس و وحشت زندگی می‎کنند. حضرت ایجاد وحشت و خوف در بنی امیه را به پوشاندن حلس به شتر تشبیه کرده است.

سؤالی در اینجا مطرح می‎شود و آن این که مراد علی (ع) از این وضعیت تلخی که برای بنی امیه پیش می‎آید چه می‎باشد و چه کسانی این شرایط را بر آنها پیش می‎آورند؟ برخی احتمال داده اند مراد آن حضرت، بنی عباس است؛ر.ک : شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج 7، ص 57؛ شرح نهج البلاغه ابن میثم بحرانی، ج 2، ص 393. زیرا آنها وقتی که قدرت را به دست گرفتند بر بنی امیه خیلی فشار آوردند و آنها را قلع و قمع کردند و