آیت‌الله منتظری

شما را به طرف چه اهداف یا چه فرهنگ و دیدگاهی سوق می‎دهند؟ و آیا به فکر عاقبت کار خود بوده اید که عاقبت کارتان به کجا منتهی می‎شود؟

حضرت پس از این فرمایشات که به صورت سؤال بود می‎فرمایند: "فلکل أجل کتاب": پس برای هر مدتی که در این عالم هست نوشته ای هست، یعنی مقدری هست. تصور نکنید قیامتی نیست و به حساب و کتاب شما رسیدگی نمی شود، این چنین نیست که شما در برابر مسائل اجتماع تکلیف نداشته باشید و با شما کاری نداشته باشند؛ بلکه برای هر مدتی نوشته ای وجود دارد، به این معنا که هر کسی تا زمان مشخصی فرصت دارد و پس از آن می‎میرد و یا حکومتش تمام می‎شود. بنی امیه با این که نفوذ و قدرت زیادی پیدا کردند ولی بالاخره حکومت آنها پس از هشتاد و چهار سال تمام شد و از بین رفت. و درنهایت شما و دیگران باید نسبت به اعمال خود پاسخگو باشید. پس برای هر مدتی در این جهان طبیعت نوشته و مقدری وجود دارد و هر کدام از ما دارای کتابی هستیم که اعمالمان در آن ثبت و ضبط می‎شود.

"و لکل غیبة ایاب": و همچنین برای هر غایبی بازگشتی وجود دارد. به این معنا که تصور نکنید اگر حکومت حق مدتی غایب شد و باطل روی کار آمد همیشه وضع به همین صورت باقی خواهد ماند؛ بلکه به هر حال حکومت حق روزی پیروز می‎شود.

دعوت به اطاعت از "عالم ربانی"

"فاستمعوا من ربانیکم، و أحضروه قلوبکم، واستیقظوا ان هتف بکم"

( پس بشنوید از عالم ربانی خودتان، و دلهای خود را در پیشگاه او حاضر کنید، و اگر شما را صدا زد بیدار شوید.)

در بعضی از نسخه های نهج البلاغه "فاستمعوه" آمده که به نظر می‎رسد اشتباه باشد و همان "فاستمعوا" صحیح است که در دو نسخه خطی قرن پنجم و بسیاری از نسخه های چاپی آمده است.