آیت‌الله منتظری

جثه شان قوی و سالم است ولی عقل و درک و شعور لازم را ندارند و لذا نه تنها حق را یاری و مساعدت نمی کنند بلکه ممکن است ابزار باطل شوند و باطل از آنان سوء استفاده کند و آنها را در خدمت اهداف خود بگیرد. گروه دوم کسانی هستند که دارای درک و شعور می‎باشند ولی اهل تحرک نیستند و برای رسیدن به هدف و یاری حق ابزار بدن را به کار نمی اندازند، زبان و دست و چشم و گوش خود را به کار نمی گیرند.

خدا رحمت کند مرحوم حاج شیخ محمد خالصی بزرگ را که در کاشان تبعید بود، یک وقت ما به همراه مرحوم آقای حاج شیخ اسدالله صفر نوراللهی یک دهه محرم به کاشان رفتیم و تصمیم گرفتیم که به دیدار ایشان برویم. ایشان به لحاظ این که فردی سیاسی و تبعیدی بود چندان مورد توجه نبود و او را تحویل نمی گرفتند. وقتی خدمت ایشان رسیدیم در ضمن صحبت ها به من گفت: آقا سید ابوالحسن اصفهانی در مسائل سیاسی چندان وارد نیست ولی حاج آقا حسین بروجردی شخص باهوشی است و مسائل سیاسی را خوب می‎فهمد اما اشکال کار این است که ایشان اهل تحرک و فعالیت سیاسی نمی باشد و حاضر نیست جلو بیاید. آقای خالصی به لحاظ این که خودش در مسائل سیاسی فعال بود و در اثر این فعالیت بازداشت و تبعید شده بود انتظار داشت دیگران هم مانند او باشند. البته چه بسا در آن زمان و شرایط، حق با آیت الله بروجردی بود.

به نظر می‎رسد این معنایی که ما برای "أرواحا بلا أشباح" کردیم بهترین معنا باشد؛ ولی احتمالات دیگری هم وجود دارد. از جمله گفته اند: ارواح به لحاظ این که سبک هستند حضرت می‎خواهد به اصحاب خود بفرماید: شما افراد سبک و بی وزن هستید که ارزش و سنگینی چندانی ندارید؛ اما ظاهرا این معنا صحیح نیست.