آیت‌الله منتظری

که بیابان چر هستند هیچ چیز از زندگی انسانها و فرهنگ آنان نمی فهمند.

خدا رحمت کند مرحوم حاج شیخ احمد را که از علمای متعهد و بزرگ نجف آباد بود. ایشان گاهی عصبانی می‎شد و به کسانی که چیزی یاد نمی گرفتند می‎گفت: الاغ هم اگر بیست و پنج سال در مدرسه جده بزرگ مانده باشد یک چیزی یاد می‎گیرد.

"فهم فی ذلک کالا نعام السائمة": پس این مردمی که دلهای آنان از علوم و معارف روشن نشده است در عدم استفاده از علم و حکمت مانند چهارپایان بیابان چر هستند "والصخور القاسیة": و مانند سنگ های بزرگ و سخت می‎باشند.

زمان آشکار شدن رازها و حقایق

"قد انجابت السرائر لا هل البصائر، و وضحت محجة الحق لخابطها"

( به تحقیق برای اهل بینش رازها آشکار شد؛ و برای راه گمگشته، راه حق ظاهر گشت.)

"انجابت" به معنای "انکشفت" می‎آید، یعنی ظاهر شد. و "خابط" اسم فاعل "خبط" و به معنای کسی است که خبط و اشتباه می‎کند. "لخابطها" یعنی: برای رهروانی که بیراهه می‎روند.

امیرالمؤمنین (ع) با این عبارت می‎خواهند بفرمایند: پس از رحلت پیامبراکرم (ص) بیست وپنج سال او را خانه نشین کردند و به نام اسلام هر کاری که خواستند انجام دادند، ولی اکنون جامعه و محیط تا حدودی دگرگون شده است و بنابراین کسانی که اهل بصیرت و آگاهی هستند مسائل سری و پنهانی را می‎دانند و مطالب حق آشکار شده است، و حتی برای کسانی که اشتباه کردند و راه غلط رفتند اکنون راه حق آشکار شده و مسائل را فهمیده اند و متوجه شده اند که شیوه عثمان اشتباه و باطل بوده و علی (ع) بر حق می‎باشد. هر چقدر هم تبلیغات سوء وجود داشته باشد و دیگران قدرت را در دست داشته باشند، حقیقت برای آنان که اهل بصیرت و دانایی اند روشن است و راه حق نیز برای کسی که به انحراف می‎رود