آیت‌الله منتظری

حضرت در پایان این خطبه می‎فرماید: اگر این ستمگران - که بنی امیه و امثال آنان باشند - شما را آن چنان از یکدیگر دور و متفرق سازند که گویا هر کدام را در زیر یک ستاره قرار داده اند، یعنی هر کدام را در گوشه ای و یا شهری به زندان بیندازند که گمان کنید هر کدام در زیر ستاره ای قرار گرفته اید، باز هم خداوند شما را برای روزی گرد می‎آورد که آن روز نسبت به ستمگران روز بدی خواهد بود.

در مورد این که مقصود از آن روز بد چه روزی است چند احتمال وجود دارد:

الف - مقصود دوره روی کارآمدن بنی عباس باشد، که آمدند و تار و پود بنی امیه را برکندند و انتقام سختی از آنان گرفتند؛ و بسیاری از شارحین خطبه، همین احتمال را داده اند.

ب - مقصود زمانی است که حضرت ولی عصر (عج) ظهور می‎فرماید و پیروز می‎شود و در آن روز همه افرادی که خوب هستند دوباره جمع و جور می‎شوند و گرد هم می‎آیند.

ج - احتمال سوم این که بگوییم منظور حضرت دوران رجعت است که آدمهای خوب و صالح زنده و به دنیا رجعت می‎کنند.

د - احتمال دیگر این که مراد، ستمگران و ستمدیدگان نوعی است؛ یعنی اگر الان آدمهای خوب متفرق بشوند و قدرت دستشان نباشد، اما یک روزگاری ستمگران شکست می‎خورند و دوباره نیروهای پراکنده و شکست خورده پیشین همدیگر را پیدا کرده و گرد هم می‎آیند. مانند همین قضیه عراق که تا وقتی صدام قدرت داشت و روی کار بود نیروهای مبارز و خوب هر کدام در گوشه ای بودند، یک عده در زندان و عده ای دیگر در آوارگی به سر می‎بردند، اما هنگامی که نیروی قویتری آمد و صدام را شکست داد، نیروهای خوب هم بتدریج گرد هم آمدند و جمع و جور شدند. در واقع مطابق این احتمال، مقصود بیان یک روند طبیعی است.

این خطبه در اینجا به پایان رسید و در جلسه آینده خطبه بعدی را شروع می‎کنیم.