آیت‌الله منتظری

حضرت در حقیقت با توجه به مقدمه قبل می‎فرماید: شما مسلمانان و یاران پیامبر که به برکت اسلام به چنین موقعیت جهانی دست یافته اید و پیش از آن کسی برای شما اهمیتی قائل نبود و شما را مردمی وحشی و بیابانی به حساب می‎آوردند، به جای این که از اسلام و احکام خدا دفاع نمایید، با چشم خود مشاهده می‎کنید که پیمانهای خدا درهم شکسته می‎شود و دم برنمی آورید و خشمناک نمی شوید؛ در حالی که اگر پیمانهای پدران شما شکسته شود به شما برمی خورد و ناراحت شده و عکس العمل نشان می‎دهید. به عبارت دیگر شما مردم و اصحاب پیامبراکرم (ص) مشاهده می‎کنید که چگونه معاویه و عمروعاص و امثال آنها، پیمانهای خدا را می‎شکنند و حکومت اسلامی را از مسیر خود منحرف می‎کنند و شما هیچ باکتان نیست و هیچ اعتراض نمی کنید و ناراحتی یا خشم و غضب خود را نشان نمی دهید. در صورتی که اگر کسانی به پیمانها و یا قراردادهایی که پدران شما با دیگران داشتند تجاوز می‎کردند و آنها را می‎شکستند اعتراض می‎کردید و سرو صدایتان بلند می‎شد. الان شهرهای اسلامی در اختیار معاویه و یاران او قرار می‎گیرد و آنها مردم را اسیر می‎کنند و به ناحق می‎کشند و شما مسلمانید و متعهد هستید و می‎باید در برابر آنها اقدام کنید ولی هیچ عکس العمل نشان نمی دهید و حتی خشم و ناراحتی خود را ظاهر نمی سازید. البته خشم و غضب مقدمه عمل و برانگیخته شدن برای جهاد است و حضرت در حقیقت می‎خواهد بفرماید: شما در مقابل معاویه و پیروان او جهاد نمی کنید. در حالی که اگر پیمانهای پدران شما به هم بخورد اعتراض می‎کنید.

یادآوری موقعیت گذشته مسلمانان

"و کانت أمور الله علیکم ترد، و عنکم تصدر، و الیکم ترجع"

( و فرمانهای خدا بر شما وارد می‎گشت، و از شما صادر می‎شد، و [ نتیجه آن ] به سوی شما بازمی گشت.)