آیت‌الله منتظری

سه ویژگی آمران به معروف و ناهیان از منکر

در اینجا به مناسبت بحث، دو حدیث در ارتباط با امر به معروف و نهی از منکر برای شما می‎خوانم. حدیث اول از "خصال" است که می‎فرماید: "انما یأمر بالمعروف و ینهی عن المنکر من کانت فیه ثلاث خصال". امام صادق (ع) براساس این روایت می‎فرماید: امر به معروف و نهی از منکر می‎کند کسی که در او سه خصلت و ویژگی باشد؛ به این معنا که آمر به معروف و ناهی از منکر باید این سه ویژگی را داشته باشد. البته همان گونه که عرض کردم اینها به معنای واجب مشروط بودن امر به معروف و نهی از منکر نیست، بلکه می‎خواهد بفرماید: ای کسی که می‎خواهی امر به معروف و نهی از منکر کنی و مردم را ارشاد نمایی، در عمل باید این ویژگی ها را داشته باشی:

1 - "عامل بما یأمر به، تارک لما ینهی عنه" "اول این که به آنچه امر می‎کند خودش عامل باشد؛ و چیزی را که از آن نهی می‎کند خود ترک نماید."

2 - "عادل فیما یأمر، عادل فیما ینهی" "دوم این که در آنچه امر و یا نهی می‎کند به عدالت رفتار کند." به این معنا که خلاف حق و همراه با افراط و تفریط نباشد. زیرا رعایت عدالت در اینجا به معنای رعایت حد وسط است. یعنی زیاده روی نباشد، کم هم نباشد، بلکه معتدل باشد.

3 - "رفیق فیما یأمر، رفیق فیما ینهی"کتاب خصال، ص 109. "سوم این که امر به معروف و نهی از منکر را با رفق و مدارا انجام دهد." با پرخاش و تندی نهی از منکر نکند که بی فایده است و به عکس نتیجه می‎دهد. هدف از امر به معروف و نهی از منکر، مؤثر واقع شدن سخن در مخاطب است. بنابراین اگر کسی با تندی و خشونت و به عنوان نهی از منکر چماق بردارد، نه تنها مؤثر نیست بلکه گاهی به ضرر اسلام می‎باشد.