آیت‌الله منتظری

دیدگاه ابن أبی الحدید درباره معاویه

ابن أبی الحدید با این که سنی مذهب است در شرح خطبه 25 نهج البلاغه مطالبی درباره نسب ابوسفیان و کارهای او و از جمله کینه ای که از علی (ع) داشت به میان آورده است و از "ربیع الابرار" زمخشری نقل می‎کند که معاویه به چند نفر منسوب است و قطعی نیست که ابوسفیان پدرش بوده است.ربیع الابرار، زمخشری، ج 3، ص 551، باب القرابات و الانساب؛ و نیز سبط ابن الجوزی در کتاب تذکرة الخواص، ص 116، همین مطلب را به نقل از اصمعی و هشام بن محمد کلبی در کتاب المثالب آورده است. وی در پایان این بخش می‎نویسد: "و معاویة مطعون فی دینه عند شیوخنا رحمهم الله، یرمی بالزندقة" یعنی: "و معاویه از نظر این که مسلمان باشد در نزد اساتید ما مورد طعن است و به زندیق بودن متهم می‎باشد." وی پس از بیان این که در کتابهای کلامی معتزله، معاویه را به الحاد و قول به جبر و تعرض به رسول خدا متهم می‎کنند، می‎نویسد: "و لو لم یکن شئ من ذلک، لکان فی محاربته الامام ما یکفی فی فساد حاله"شرح نهج البلاغه، ج 1، ص 340. یعنی: "و اگر هیچ کدام از آنچه در کتابهای کلامی در قدح معاویه ذکر کرده اند نبود - و فرضا از نظر اعتقادی و عملی هیچ مشکلی نداشت - همین که با امام علی (ع) جنگ کرد در فساد حال معاویه کفایت می‎کند." کسی که با علی (ع) جنگ کرده، ما نمی توانیم برای کارهای او هیچ محمل صحیحی درست کنیم.

ولی متأسفانه با همه این احوال و این سخنان که برخی از دانشمندان اهل سنت گفته اند، باز هم می‎بینیم برخی معاویه را با عنوانهای محترمانه یاد می‎کنند و گویا برایشان هنوز هم شبهه وجود دارد. یادم هست که وقتی ما اولین سمینار ائمه جمعه را در محل کتابخانه مدرسه فیضیه تشکیل داده بودیم و علمای اهل سنت را هم دعوت کرده بودیم، یکی از علمای اهل سنت را که از سیستان و بلوچستان آمده بود برای