آیت‌الله منتظری

الف و لام جنس باشد و دلالت بر استغراق بکند و حضرت بخواهد به طور کلی بفرماید که اصلا من در زندگی یا در حکومتم از همان اول - چه در جنگ جمل و چه جاهای دیگر - چشم فتنه را درآورده ام. از اصل خطبه علی (ع) که گفتیم خیلی مفصل تر بوده و مرحوم سید رضی بخش هایی از آن را حذف کرده است نیز استفاده می‎شود که حضرت به جنگ جمل هم نظر داشته اند.و بلکه به جنگ صفین هم نظر داشته است، چنانکه در عبارتی که تاریخ یعقوبی از این خطبه آورده است به این مطلب تصریح دارد: "و لو لم أکن فیکم ما قوتل الناکثون و لا القاسطون و لا المارقون"، تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 193. در کتاب "الغارات" آمده است که حضرت بعد از عبارت: "أنا فقات عین الفتنة و لم یکن لیجتری علیها أحد غیری" فرمود: "و لو لم أک فیکم ما قوتل أصحاب الجمل و أهل النهروان"الغارات، ابن هلال ثقفی، ج 1، ص 7. یعنی: "و اگر من در میان شما نبودم کسی با اصحاب جمل و اصحاب نهروان نمی جنگید." جنگ با خوارج مهم بود، برای این که خوارج مسلمانهای نماز شب خوان و قرآن خوان بودند و از کسی جز علی (ع) برنمی آمد با آنها بجنگد. دیگر جنگ های آن حضرت هم مهم بوده اند، حرکت طلحه و زبیر که ام المؤمنین را هم جلو انداختند بزرگترین فتنه بود. اگر در مقابل آنها امام علی (ع) نبود، تا روز قیامت عمل عایشه برای مردم احترام داشت و عمل طلحه و زبیر با آن همه سوابقی که داشتند موجب گمراهی مردم می‎شد.

شخصیت و جایگاه آن حضرت به گونه ای است که هر کس در مقابل ایشان قرار بگیرد، هر چند دارای سوابق خوب باشد و یا زن پیغمبر باشد، اگر بخواهد فتنه برپا کند و امر را بر مردم مشتبه سازد، به صرف مقابله با علی (ع) معلوم می‎شود از مدار حق خارج شده است؛ همان طور که پیامبراکرم (ص) فرمود: "علی و حق با هم هستند و علی بر محور حق می‎گردد."الفصول المختارة، شریف المرتضی، ص 135 و 224؛ و مضمون این حدیث با الفاظ متفاوتی در منابع آمده است؛ برای تفصیل بیشتر رجوع شود به کتاب الغدیر، علامه امینی، ج 3، از ص 177 به بعد.