آیت‌الله منتظری

اینجا ثروت و اموال زیادی هم وجود داشته که همه را به غارت گرفته اند. پس از آن بتدریج به سمت آبادان آمده و آبادان و اهواز را هم تصرف کردند و نزدیک اهواز برای خود پایتختی درست کردند و در حدود پانزده سال به حکومت خود ادامه دادند. شورش این گروه در سال 255 ه' . ق و در زمان مهتدی عباسی شروع شد و بالاخره در سال 270 سرکوب شدند. معتمد عباسی در سال 270 برادر خود را به نام موفق به جنگ این افراد فرستادتاریخ طبری، ج 8، ص 144. و جنگ بین دو گروه طولانی شد و از دو طرف افراد زیادی به قتل رسیدند تا این که بالاخره حکومت بر شورشیان پیروز شد و شورش را برطرف کرد.

اشکال مرحوم مجلسی و پاسخ آن

مرحوم مجلسی می‎گوید: "معلوم نیست منظور امام (ع) از فتنه هایی که پیش می‎روند و پیروز می‎شوند حوادثی باشد که به وسیله زنگی ها انجام می‎شود؛ برای این که اوصافی که حضرت برای سرکوب کنندگان شورش ذکر می‎کند با آنها تطبیق نمی کند و بنابراین مشکل است که ما مصداق فرمایش علی (ع) را در این خطبه شورش زنگی ها بدانیم."بحارالانوار، ج 32، ص 249، باب احتجاج امیرالمؤمنین 7 علی اهل البصرة ... . ابن أبی الحدید نیز در شرح این خطبه می‎گوید: "بعید است منظور حضرت در اینجا شورش صاحب زنج باشد، بلکه شاید حضرت به فتنه ای در آخرالزمان اشاره دارند." در مقابل دیدگاه مرحوم مجلسی و ابن أبی الحدید، گروه دیگری بر این نظرند که منظور همان صاحب زنج است.شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 3، ص 14؛ ابن میثم در ذیل این خطبه و در تأیید نظر خود که مقصود، فتنه صاحب زنج است خطبه دیگری از حضرت نقل می‎کند که در نهج البلاغه نیامده است و تنها راوی آن به صورت مرسل خودش می‎باشد.