آیت‌الله منتظری

"تاتیکم مزمومة مرحولة ؛ یحفزها قائدها، [ و یجدها] و یجهدها راکبها"

( آن فتنه ها - همچون شتر - مهار شده و جهاز نهاده به سوی شما می‎آید؛ در حالی که راننده اش آن را به شتافتن وا می‎دارد، و سوارش آن را با تلاش بیش از حد می‎راند.)

"مزمومة" یعنی مهار و افسار شده، از ماده "زمام" به معنای افسار است. "مرحولة" یعنی جهاز شده، از "رحل" به معنای پالان و جهاز می‎باشد. "یحفز" از ماده "حفز" به معنای برانگیختن و تحریک کردن است.

به لحاظ این که شتر برای عرب ها یک سرمایه مهمی به شمار می‎آمده است هر چه را که می‎خواستند تشبیه کنند و با شتر یک مناسبتی داشته آن را به شتر تشبیه می‎کردند. در اینجا نیز حضرت فتنه های پس از خود را به شتری تشبیه می‎کند که بار و بنه خوب بسته شده و به صورت مجهز حرکت می‎کند، و می‎فرماید: آن فتنه ها درحالی که افسار کرده و بار خود را درست بسته و به اصطلاح مجهز است به سوی شما می‎آید؛ و راننده و راهنمای آن هم وارد است و به خوبی آن را تحریک به شتافتن می‎کند، و سوارش آن را با کوشش و تلاش بیش از حد به جلو حرکت می‎دهد.

البته به جای "و یجهدها" در بعضی از نسخه ها و از جمله نهج البلاغه عبده "و یجدها" آمده است؛ یعنی سوارش آن را با جدیت می‎راند و به پیش می‎برد.

ویژگی فتنه گران

"أهلها قوم شدید کلبهم، قلیل سلبهم"

( اهل آن فتنه گروهی هستند که حمله شان شدید، و ربودن [ غارتگری ] آنها اندک است.)

"کلب" به معنای هاری و اذیت و آزار است و از "کلب" گرفته شده است. چون سگ هار مدام حمله کرده و گاز می‎گیرد، مطلق یورش و حمله را "کلب" می‎گویند.