آیت‌الله منتظری

داشته باشند. بنابراین کسی که بتواند جایی برای خود پیدا کند تا نفسی بکشد و یا تکانی بخورد وضعش نسبت به دیگران بهتر است. "فاحسنهم حالا": پس بهترین مردم از نظر حال در روز قیامت "من وجد لقدمیه موضعا": کسی است که برای دو پای خود جایی پیدا کند که روی آن بایستد "و لنفسه متسعا": و برای خود جای فراخ و وسیعی پیدا کند که بتواند نفسی بکشد و استراحتی بکند.

پیش بینی فتنه ها

همان طور که عرض کردیم بنای کار مرحوم سید رضی در جمع آوری نهج البلاغه بر تقطیع بوده است. به همین دلیل در ادامه بخش اول و پس از حذف مقداری از عبارات و مطالب، بخش دوم خطبه را از "و منها" به صورت جداگانه می‎آورد.

نکته دیگر این که بخش دوم خطبه درباره ملاحم و یا فتنه هایی است که پس از حضرت علی (ع) رخ خواهد داد. البته در این که مقصود از این فتنه کدام یک از فتنه های پس از حضرت است، اختلاف نظر وجود دارد. بعضی آن را مربوط به آخرالزمان و نزدیکی های قیامت دانسته اند و بعضی ها آن را درباره زنگی هایی دانسته اند که به بنی عباس حمله کردند و حدود پانزده سال یک حکومتی هم داشتند که زیاد گسترده نبود. صاحب زنج که ادعا می‎کرد سید علوی است در ابتدا گروه زیادی از بردگان و فقرا و گرفتاران را گرد هم آورد و علیه حکومت قیام کرد.تاریخ طبری، ج 7، ص 543 به بعد.

خلاصه احتمال داده اند که این بخش از خطبه درباره صاحب زنج باشد که