آیت‌الله منتظری

"مقبل" اسم فاعل از "اقبال" به معنای روی آوردن است. علی (ع) می‎فرماید: در کسی که اقبال ندارد طمع نکنید.

در اینجا دو احتمال وجود دارد: یک احتمال این است که مقصود حضرت از "غیر مقبل" ائمه (ع) هستند که برای پذیرش خلافت اقبالی نداشتند؛ در واقع می‎فرماید: اگر امامی اقبالی برای حکومت از خود نشان نمی دهد، در او طمع نکنید که به هر صورتی شده خلافت را به او بسپارید. ائمه (ع) امام بودند، اما اهل قیام و این که بخواهند حکومت را به دست بگیرند نبودند؛ چرا که شرایط برای چنین اقدامی فراهم نبود. بنابر این احتمال، مراد از "غیر مقبل" کسی است که صلاحیت برای تشکیل حکومت حقه را دارد ولی از باب این که شرایط فراهم نیست اقبالی به تشکیل حکومت نشان نمی دهد.

برخی از اصحاب ائمه اطهار(ع) در مواقعی فکر می‎کردند شرایط برای حکومت فراهم است به همین جهت سؤال در ذهنشان پیش می‎آمد که امام (ع) چرا قیام نمی کند و از امام سؤال می‎کردند که امام (ع) هم توضیح می‎دادند هنوز شرایط فراهم نیست. زمانی که بنی امیه ضعیف شده بودند و بنی عباس نیز هنوز حاکم نشده بودند، افکار عمومی متوجه امام صادق (ع) بود؛ چرا که امام (ع) شاگردان زیادی داشت و بسیاری از افراد از محضر وی استفاده می‎کردند؛ ولی با این وجود شرایط قیام برای آن حضرت فراهم نبود. سدیر صیرفی آمد نزد امام صادق (ع) و با قاطعیت گفت: "والله ما یسعک القعود": "به خدا قسم بر شما جایز نیست بنشینید و قیام نکنید." بعد هم توضیح داد که موالی شما زیاد است و اگر امیرالمؤمنین (ع) به اندازه شما یار و یاور داشت در سقیفه آن جریان را به وجود نمی آوردند. حضرت صادق (ع) از سدیر پرسید به نظر تو انصار و موالی من چند نفرند؟ سدیر گفت: صد هزار نفر، دویست هزار نفر و بلکه نصف مردم. حضرت برای این که به او نشان دهد که اشتباه می‎کند و هنوز شرایط قیام