آیت‌الله منتظری

برود؛ ولی هر گروهی که به کوفه رفت دیگر بازنگشت و علی (ع) هم مجبور شد به کوفه برود. معاویه هم از این سستی استفاده کرد و برای این که ترس و واهمه را بیشتر کند تا علی (ع) موفق به بازسازی لشکرش نشود، به روستاها و شهرهای اطراف کوفه حمله می‎کرد و آنجاها را غارت می‎نمود. امیرالمؤمنین (ع) این خطبه را در چنین فضایی ایراد فرمودند و در آن هشدار می‎دهند به مردم که اگر به پیکار با معاویه نپردازید و او همچنان پیش برود، بدانید که ظلم و تجاوز بنی امیه به آنچه هست منحصر نخواهد بود، بلکه این ظلم همه را فرا خواهد گرفت؛ چرا که او و خاندانش انسانهای بی دین و مستبدی هستند و به هیچ ملاک انسانی و اخلاقی پایبند نیستند.

با این توضیحات روشن شد که این خطبه درباره بنی امیه است و در مقام تحریک مردم به قیام علیه آنها و فرجام سهل انگاری در آن است.

"و من کلام له (ع)"

( و بخشی از سخنان علی (ع) .)

حلال شدن محرمات خدا در حکومت بنی امیه

"والله لا یزالون حتی لا یدعوا لله محرما الا استحلوه"

( و به خدا قسم آنها [ بنی امیه ] پیوسته باقی هستند تا این که هیچ حرام الهی را فرو نگذارند مگر آن که حلالش کرده باشند.)

"زال، یزال" از افعال ناقصه است و همیشه به صورت منفی یعنی "مازال" و "لایزال" به کار می‎رود. مثل "کان" بر مبتدا و خبر وارد شده و اسم و خبر می‎گیرد. در این عبارت اسم "لایزالون" ضمیر واو است و خبر آن محذوف است، مثلا این طور بوده: "لایزالون ظالمین". در این موارد اصطلاحا می‎گویند خبر حذف شده و مابعدش یعنی: "حتی لا یدعوا..." سد مسد یعنی جانشین خبر شده است.