آیت‌الله منتظری

مردم مخاطبین علی (ع) بودند و برای مخاطب از ضمیر خطاب "کم" استفاده می‎شود نه از ضمیر غائب "هم". شاید جهت تعبیر به ضمیر غائب، مبالغه در غایب بودن عقل و جان آنها باشد؛ به این معنا که آنها به قدری عقلشان غایب از حضرت است که اساسا دیگر مخاطب محسوب نمی شوند تا برایشان ضمیر خطاب آورده شود. بنابراین تعبیر امام (ع) بلیغ و حساب شده است.

"المختلفة أهواؤهم"

( [ ای قومی که ] خواسته هایشان مختلف است.)

"أهواء" جمع "هوی" به معنای خواسته و میل است. یک گروه وقتی با هم متحد می‎شوند که خواسته واحدی داشته باشند. حضرت می‎فرماید: هر کدام از شما خواسته ای دارد و به دنبال چیزی است، یکی به دنبال مقام است دیگری به دنبال پول است سومی به دنبال شهرت است و یا با دیگری دشمن بوده به دنبال انتقام است. خلاصه انگیزه اطاعت از امام در میان نیست. به اصطلاح امروز حضرت می‎خواهند بفرمایند: برای کمال و سعادت و پیروزی وفاق ملی لازم است، ولی شما از آن بی بهره اید.

"المبتلی بهم أمراؤهم"

( فرماندهانشان به آنها مبتلایند.)

گروه و جمعیتی که هماهنگ نیستند و با وحدت و همدلی با امامشان همراه نیستند وجودشان کالعدم است و امیران و فرماندهان چنین گروهی به آنها مبتلا هستند؛ چرا که نیروهایشان این گونه اند و امیرانشان هیچ چاره ای ندارند.