آیت‌الله منتظری

ناامیدی امام (ع) از اصلاح اصحاب خود

"ترجعون الی مجالسکم و تتخادعون عن مواعظکم"

( به مجالس و محافل خود برمی گردید و از موعظه هایتان اعراض می‎کنید.)

"تتخادع" مضارع باب تفاعل است و باب تفاعل برای این است که انسان چیزی را که دارا نیست به خود ببندد. مثلا "تمارض" به این معناست که فرد مریض نیست ولی مریضی را به خود می‎بندد و به دروغ می‎خواهد نشان دهد که مریض است؛ لذا اگر کسی مریض نباشد ولی ادای آدمهای مریض را در بیاورد می‎گوییم تمارض می‎کند. "تخادع" بدون حرف جر به کار می‎رود؛ مثلا گفته می‎شود: "تخادع فلان" یعنی خود را طوری نشان داد که او را گول زده اند؛ ولی در حقیقت گول خورده نیست. اما در این جمله حضرت علی (ع) با حرف جر "عن" به کار رفته است، و شاید علت آن این باشد که در "تتخادع" معنای "اعراض" لحاظ شده، و اعراض با "عن" به کار می‎رود؛ بنابراین معنای کلام حضرت این می‎شود که وقتی موعظه های من تمام می‎شود هر کدام به مجلس و محفل خودتان برمی گردید و از موعظه هایی که برایتان گفته ام اعراض کرده و از آنها غافل می‎شوید، و این اعراضتان هم به این نحو است که طوری نشان می‎دهید که گویا فریب و نیرنگ خورده اید در حالی که واقعا خودتان می‎دانید نیرنگی در کار نبوده و تنها حالت نیرنگ خوردگان را به خود می‎گیرید.

"أقومکم غدوة و ترجعون الی عشیة کظهر الحنیة"

( اول صبح شما را راست و استوار می‎کنم و شامگاه به سوی من باز می‎گردید به مانند کمان خمیده پشت.)

"قوم" یعنی کجی را از بین برد و راست کرد؛ "غدوة" یعنی اول صبح، و "عشیة" یعنی اول شب، ما بین فجر و طلوع شمس را "غدوة" و ما بین غروب خورشید تا