آیت‌الله منتظری

شئ) سوره شوری (42)، آیه 11. و (لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار) سوره انعام (6)، آیه 103. ارجاع دهیم می‎فهمیم این ظاهر را باید تأویل برد و معنای صحیح آنها چیز دیگری است. البته باید توجه داشت اکثر متشابهات قرآن و آیاتی که ادعای تشابه در آنها شده تشابهشان عرضی است. یعنی عرب های اصیل و افراد زبان دان، بدون تأویل معنای صحیح آنها را می‎فهمند؛ ولی بعدها وقتی نحله های کلامی به وجود آمد، خواستند برخی از آیات را مستمسکی برای دیدگاههای خود قرار دهند و در حقیقت آیات را بد معنا کردند. به هر حال در تعبیر حضرت هم که برای خداوند لفظ "ید" به کار رفته این تعبیر کنایی است و کنایه از قدرت خداوند است.

نکته ای که این کلام امیرالمؤمنین (ع) دربردارد این است که جایگاه سیاسی، اجتماعی آن حضرت به جایی رسیده که مجبور است با این گونه قسم ها واقعیات را برای مردم بیان کند؛ چرا که معمولا قسم در برابر کسانی است که منکر هستند، از این رو با این قسم می‎فرماید باور کنید این یک واقعیت است.

لام در "لیظهرن" جواب قسم است؛ یعنی قطعا پیروز خواهند شد؛ "هؤلاء القوم" اشاره به لشکریان معاویه است. در اینجا حضرت در پی بسیج نیرو برای جنگ با معاویه و نیروهای وی بود و هر چه اصرار می‎کرد مردم طفره می‎رفتند و به دنبال حفظ خود بودند؛ بنابراین حضرت با قسم به آنها می‎گوید اگر در همین وضعی که هستید باقی بمانید و همچنان از اتحاد در مقابل معاویه طفره بروید قطعا معاویه و لشکرش بر شما پیروز خواهند گشت؛ چرا که آنها با این که بر باطل هستند از معاویه اطاعت می‎کنند و در باطلشان استقامت دارند، ولی شما در حقتان استقامت ندارید؛ و این طبیعی است هر گروهی که استقامت و پشتکار داشته باشد در دنیا پیروز می‎شود؛ زیرا بنا نیست امور عالم به اعجاز اداره شود، تا خداوند آنان را که بر حق