آیت‌الله منتظری

می‎باشد. "نقاعة دم و مضغة" یعنی آن چیزی که خون صاف یا مضغه در آن قرار می‎گیرد؛ خداوند محل قرار گرفتن نطفه و خون و مضغه در رحم را می‎داند.

"او ناشئة خلق و سلالة"؛ "ناشئة" از ماده "نشاءة" به معنای پدید آمدن و موجود شدن است. "ناشئة خلق" یعنی آخرین لحظه خلقت که روح ایجاد می‎شود. "سلالة" به معنای چکیده و خلاصه است. یعنی خداوند پدید آمده خلقت و چکیده خلقت انسان و هر موجود دیگر را می‎داند و به آن آگاهی دارد.

اشاره ای به چگونگی علم خداوند

"لم تلحقه فی ذلک کلفة ، و لااعترضته فی حفظ ما ابتدعه من خلقه عارضة ، و لااعتورته فی تنفیذ الامور و تدبیر المخلوقین ملالة و لا فترة"

(از این علم و دانایی مشقت و رنجی به او نرسیده، و در حفظ و نگهداری آنچه آفریده هیچ مانعی برای او پیش نیامده، و در تدبیر و اجرای امور مخلوقات هیچ خستگی و سستی به او روی نیاورده است.)

"لم تلحقه فی ذلک کلفة"، مشارالیه "ذلک" در عبارت حضرت امیر(ع) علم و احاطه خدا به اشیاء و موجودات جهان هستی است. "کلفة" به معنای زحمت و مشقت است. یعنی این که خداوند به همه موجودات جهان آگاهی دارد برای او مشقتی را به بار نیاورده است، به عبارت دیگر دانایی خداوند و احاطه او به خلایق موجب زحمت برای خدا نیست.

"و لا اعترضته فی حفظ ما ابتدعه من خلقه عارضة"، مقصود از جمله "ما ابتدعه" خلایق است، و "من خلقه" بیان ابهام در "ما" است. یعنی خداوند را در حفظ مخلوقاتش مانعی در کار نیست، به خوبی قدرت بر حفظ مخلوقات خود را داشته و به حفظ آنها نیز برخاسته است. ممکن است ما چیزی را اختراع کنیم و یا ساختمانی را بسازیم و در حفظ و نگهداری آن از فساد و نابودی عاجز باشیم، ولی خداوند چنین نیست و همان گونه که قدرت ابداع و ایجاد موجودات را دارد، قدرت حفظ و نگهداری آنها را نیز خواهد داشت.