آیت‌الله منتظری

(و روزیها را مقدر کرد، پس آنها را زیاد و کم گردانید، و به تنگی و فراخی به طور عادلانه تقسیم نمود تا به آسانی به دست آوردن و سختی آن هر که را بخواهد آزمایش کند، و به همین جهت شاکر و صابر از غنی و فقیر آنها را بیازماید.)

"قدر" از ماده "تقدیر" به معنای اندازه گیری است. "ارزاق" جمع "رزق" به معنای روزی و مایحتاج زندگی است. فرموده اند: "و قدر الارزاق" خداوند روزی بندگان را اندازه گیری کرده "فکثرها و قللها" پس یک عده را در وسعت قرار داده و روزی آنان را زیاد کرده است، و یک عده دیگر را در تنگنا قرار داده و روزی آنان را کم و اندک مقرر کرده است.

"و قسمها علی الضیق و السعة فعدل فیها"؛ "ضیق" و "سعة" دو لغت مقابل یکدیگر هستند و به معنای تنگی روزی و فراخی آن است. خداوند روزی افراد را بر مبنای عدالت در وسعت و تنگنا قرار داده است.

ممکن است بگویید این چه عدالتی است که بعضی آنقدر ثروت دارند که از حساب آن عاجزند و برخی دیگر آنقدر فقیر هستند که شب گرسنه سر به زمین می‎گذارند! جوابش این است که عدالت در نظام کل، همان حکمت و مصلحت جامعه است؛ و اگر در این دنیا بنا به یک جهاتی برای بعضی ها تنگناهایی وجود دارد در آخرت جبران می‎شود. مرحوم حاجی سبزواری در منظومه حکمت گفته است:

نغمه هایی که برای بعضی ها موزون به نظر نمی آید، نسبت به کل نظام موزون و بجاست؛ نیش عقرب و مار نسبت به من و شما کشنده و چیز نابجایی است ولی نسبت به عقرب یا مار که نیاز به آلت دفاعی دارد و نسبت به کل نظام جهان