"فاهبطه بعد التوبة" خداوند حضرت آدم (ع) را بعد از این که توبه کرد از مقامش پایین آورد. این عبارت حضرت صراحت دارد در این که اول حضرت آدم (ع) توبه کرد و بعد خداوند او را از مقامش پایین آورد و از بهشت بیرون کرد. ابن ابی الحدید و بعضی دیگر از شارحان گفته اند: توبه دارای مراتب است که یک مرتبه آن در بهشت بود و مرتبه کاملش روی زمین بوده است. بعضی ها هم گفته اند: حضرت آدم در عرفات گریه زیادی کرد، جبرئیل آمد و او را راهنمایی کرد.شرح ابن ابی الحدید، ج 7، ص 5 به بعد؛ شرح ابن میثم، ج 2، ص 380؛ و منهاج البراعة، ج 2، ص 112 به بعد، و ص 250
"لیعمر ارضه بنسله" اصل قضیه این است که خداوند میخواست بشر را روی زمین بیاورد و زمین را با نسل او آباد کند؛ ولی وقتی او را آفرید و او مقام شامخی داشت، نخواست بدون تخلف او را روی زمین بیاورد و گرفتار عالم طبیعت کند، اما چون خودش به موقعیت خود آگاهی نداشت و امر را توجه نکرد موجب شد تا گرفتار شود؛ پس او را به این عالم آورد تا زمین به وسیله او و نسلش آباد شود.
"و لیقیم الحجة به علی عباده" و خدا میخواست به وسیله او حجت خود را برای مردم به پا دارد. حضرت آدم (ع) اولین پیغمبر روی زمین بود، او حجت خدا روی زمین بود و بعد از او پیغمبرانی آمدند.
"و لم یخلهم بعد ان قبضه" و بعد از آن که حضرت آدم (ع) را قبض روح کرد و از این دنیا برد، جهان را خالی از حجت و دلیل نگذاشت. "مما یؤکد علیهم حجة ربوبیته"؛ "مما یؤکد" بیان برای "و لم یخلهم" است؛ مقصود این که وقتی خداوند حضرت آدم (ع) را قبض روح کرد، چیزهایی را که دلیل ربوبیت او بود روی زمین به جا گذاشت. "و یصل بینهم و بین معرفته"؛ "یصل" عطف است بر "یؤکد علیهم"؛ یعنی "و مما یصل بینهم و بین معرفته" بعد از حضرت آدم (ع) زمین
.jpg)
