آیت‌الله منتظری

قسمت از خطبه شرایط یا بعضی صفات حیوان قربانی را بیان می‎فرمایند:

شرایط حیوان قربانی

"و من کمال الاضحیة استشراف اذنها، و سلامة عینها"

(از جمله شرایط حیوان قربانی آن است که گوش او تمام و بلند، و چشمش سالم باشد.)

"اضحیة" را بدون تشدید "ی" و با تشدید "ی" خوانده اند، بدون "الف" (ضحیة) هم خوانده اند که همه به یک معناست، و مقصود از آن حیوانی است که قربانی می‎کنند. حضرت علی (ع) می‎فرمایند: "و من کمال الاضحیة" و از نشانه های کامل بودن حیوان قربانی این است که: "استشراف اذنها و سلامة عینها" گوش و چشم آن سالم باشد.

بسا از ظاهر کلام حضرت که فرموده: "و من کمال..." استفاده شود که سالم بودن گوش و چشم حیوان قربانی از مستحبات است، در صورتی که در کتب فقهی نوعا فرموده اند: از شرایط قربانی سالم بودن گوش و چشم قربانی است.

"استشراف" از ماده "مشرف" آمده و به چیزی گفته می‎شود که مشرف و بالاتر از چیزهای دیگر باشد؛ مثلا سر انسان مشرف بر بدن انسان است، یعنی بر همه بدن اشراف و تسلط دارد؛ در حیوانی مانند شتر، گاو و گوسفند هم وقتی گوشهای آنها سالم باشد تیز و به طرف بالا قرار می‎گیرند و در حقیقت اشراف بر بدن آن حیوان دارد، ولی اگر قسمتی از آن را چاک داده باشند دیگر نمی تواند به طرف بالا تیز بایستد، بلکه به طرف پایین آویزان می‎شود. لذا حضرت در اینجا کلمه "استشراف" را مخصوصا به قرینه "و سلامة عینها" کنایه از سلامت و تمامت گوش حیوان آورده اند.

"فاذا سلمت الاذن و العین سلمت الاضحیة و تمت"

(پس اگر گوش و چشمش بی عیب بود قربانی صحیح و درست است.)

"تمت" به معنای تمام است. حضرت فرموده اند: پس اگر گوش و چشم حیوان قربانی سالم باشد، یعنی اگر گوش بریده یا چاک داده و دارای عیبی که از اشراف گوش جلوگیری می‎کند نباشد و چشم آن حیوان هم سالم باشد و بتواند ببیند، این حیوان