آیت‌الله منتظری

فرموده اند: پس از آن که خداوند آسمان را خلق کرد، برای اسکان آسمان و تعمیر و آبادی آن که از ملکوت اوست ملائکه را که خلقت شگفت آوری است خلق فرموده است.

عوالم پنجگانه هستی

"ملکوت" در مقابل "ملک" است، ملک به این عالم ما که عالم ناسوت است گفته می‎شود، ولی ملکوت به عوالم بالاتر از عالم ناسوت گفته می‎شود؛ برای توضیح این عوالم لازم است به نحوی که در فلسفه و عرفان گفته شده است بگوییم برای عالم هستی مراتبی ترسیم کرده اند به این بیان:

1- ذات باری تعالی که یک وجود غیرمتناهی است، صرف نظر از صفات او بلکه تنها به آن ذات خداوندی عالم "هاهوت" گفته اند. در اینجا "هو" اشاره به ذات خداوند است.

2- بعد ذات باری تعالی را به لحاظ این که مشتمل بر صفات کمالیه است، گرچه اینها هم عین ذات او هستند، اما در مقام لحاظ عالم صفات را از عالم ذات جدا فرض کرده و آن را به عالم "لاهوت" تعبیر می‎کنیم.

3- نوبت به مخلوقات خدا می‎رسد که مهمترین آن مجردات و عقول کلی است که در اصطلاح فلاسفه عالم "جبروت" نام دارد. معنای "جبروت" قهاریت است، و این نام به این دلیل برای عقول کلی انتخاب شده که یک نحو جباریت و قهاریتی نسبت به عالم پایین دارند؛ یعنی آنها یک نحو علیتی نسبت به عوالم زیر دارند.

4- بعد از عالم مجردات محض، یک عالم مجردات غیر محض هم وجود دارد که حد وسط عقول کلی و مادیات است و به تعبیر بهتر همان بدنهای برزخی هستند؛ بدن برزخی نه مجرد محض است که به چشم نیاید و نه مادی محض است، بلکه روحی است در قالبی که با این چشم قابل رؤیت نیست، به چنین عالمی