صفحه ۵۲۲

حضرت امیرالمؤمنین (ع) در این قسمت از خطبه در تعقیب توصیف قدرت و توانایی خداوند متعال در باب آفرینش موجودات جهان، چگونگی آفرینش آسمان را که از مخلوقات شگفت آور جهان هستی است و بر عظمت قدرت او دلالت دارد توضیح داده و فرموده است:

کیفیت آفرینش آسمان

"و نظم بلا تعلیق رهوات فرجها"

(و گسیختگی های شکافهای آسمان را بدون آن که به چیزی آویخته باشد منظم و برقرار نمود.)

"رهوات" جمع "رهوة" به معنای پست و بلندی است. "فرج" جمع "فرجة" و ظاهرا در این مورد به معنای ذراتی است که در جو رها بوده است؛ این ذرات دسته دسته بوده و خدا آنها را گرد آورده و منظم کرده است. خدا آن ذرات رها شده در فضا را جمع کرده و به هم پیوند داده و کرات آسمانی را خلق فرموده است.

در منهاج البراعة منهاج البراعة، ج 6، ص 346 در معنای لغت "رهو" می‎گوید: "و عن النهایة تفسیرها بالمواضع المنفتحة"نهایه ابن اثیر، ج 2، ص 285 یعنی از نهایه ابن اثیر نقل شده که "رهوات" به جاهای باز تفسیر شده است؛ و می‎گوید: "و هو مأخوذ من قولهم رها رجلیه رهوا؛ أی فتح": "رهوات" از قول عربها که می‎گویند "رها رجلیه رهوا" گرفته شده است، یعنی پاهایش را باز کرد. پس معنای عبارت حضرت بنابر تحلیل ابن اثیر "باز شده ها" است؛ یعنی قسمت های بازی که در آن فرجه ها وجود دارد.

"و نظم بلا تعلیق" یعنی بدون این که آنها را به جایی معلق و آویزان کند منظم

ناوبری کتاب