جمعی انسان، جمعی گاو و گوسفند و شتر، و جمعی اشیاء دیگر شده اند. فرموده اند: "و فرقها اجناسا مختلفات" خداوند موجودات را جدا جدا کرده و آنها را اشیاء مختلف آفریده است "فی الحدود و الاقدار" دارای حدود و مقدارهای مختلف و معین. "حدود" جمع "حد"، و "اقدار" جمع "قدر" به معنای اندازه است. "و الغرائز و الهیئات"؛ "غرائز" جمع "غریزة" به معنای طبیعت است، "هیئات" جمع "هیئت" به معنای شکل است؛ یعنی خداوند موجودات جهان را در طبیعت های مختلف و اندازه ها و شکلهای متفاوت آفریده است؛ یک عده تندطبع و عده ای ملایم، یک عده بلندقد و عده ای کوتاه هستند. خلاصه میخواهد بگوید: خداوند موجودات جهان را مختلف و متفاوت آفریده و ما آنها را از همین جهت مختلف بودن میشناسیم.
"بدایا خلائق احکم صنعها، و فطرها علی ما اراد و ابتدعها"
(مخلوقات شگفت آوری که خلقت آنها را محکم و استوار گردانید، و برطبق اراده و خواست خود ایجاد و اختراع نمود.)
"بدایا" جمع "بدیة" و در اصل "بدیئة" بوده و به معنای "بدیعة" است. "خلائق" جمع "خلیقة" و به معنای مخلوقات است. "بدایا خلائق" از باب اضافه صفت به موصوف است؛ یعنی مخلوقات بدیع. میفرماید: "بدایا خلائق احکم صنعها" او خداوندی است که مخلوقات شگفت آوری را که صنعتش محکم و متقن است خلق فرموده بدون آن که از جایی الگوبرداری کرده باشد.
"و فطرها علی ما اراد و ابتدعها"؛ "فطر" به معنای "خلق" است، "ابتدعها" یعنی آنها را ابداع و اختراع کرده است؛ یعنی اینها را خداوند با اراده خودش بدون الگوبرداری از کارهای قبلی خود و یا کارهای دیگران خلق فرموده است.
.jpg)
